пята́, -ы́, ДМ пяце́, мн. пя́ты і (зліч. 2, 3, 4) пяты́, пят, ж.
1. Задняя частка ступні, а таксама частка панчохі, шкарпэткі, якая закрывае яе.
Пяты ныюць (ад хадзьбы). Наступаць на пяты каму-н. (таксама перан.; даганяць).
2. Апорная частка чаго-н. (спец.).
П. дзвярэй.
◊
Ахілесава пята (кніжн.) — найбольш слабае месца каго-, чаго-н. [са старажытнагрэч. міфа пра Ахілеса, які меў толькі адно слабае месца на целе — пяту].
Да пят (разм.) — пра вельмі доўгае, амаль да зямлі адзенне, касу.
З (ад) галавы да пят (разм.) — тое, што і з галавы да ног.
Пад пятой каго або чыёй (разм.) — пад прыгнётам, пад уладай.
Па пятах за кім (разм.) — следам за кім-н., не адстаючы (хадзіць, гнацца).
|| прым. пя́тачны, -ая, -ае (да 1 знач.), пя́тавы, -ая, -ае (да 2 знач.) і пя́тны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
cz.
1. = część — частка; ч.;
2. = czyli — іначай, або;
3. = czasopismo — часопіс; час.; 4. = czas — час
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
fragment, ~u
м. фрагмент; урывак; частка;
fragment rozmowy — фрагмент размовы;
fragment z —
”Dziadów” — урывак з "Дзядоў”
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
затра́ціцца, ‑траціцца; зак.
Зрасходавацца, патраціцца для якой‑н. мэты. Цяжкі карабель немэтазгодна саджаць на планету, бо на старт затраціцца значная частка запасаў паліва. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
...здатчык, ‑а, м.
Другая састаўная частка складаных слоў; абазначае асобу, якая здае куды‑н. тое, што названа ў першай частцы слова, напрыклад: малаказдатчык, макулатураздатчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
залата... (гл. золата...).
Першая састаўная частка складаных слоў, якая ўжываецца замест «золата...», калі націск у другой частцы падае на першы склад, напрыклад: залатакудры, залатаносны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
...гонны, ‑ая, ‑ае.
Другая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае: такі, што садзейнічае выдзяленню чаго‑н., названага ў першай частцы слова, напрыклад: глістагонны, патагонны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
грэ́цкі 1, ‑ая, ‑ае.
Прыгатаваны з зерня грэчкі. Грэцкія крупы. Грэцкая мука.
грэ́цкі 2, ‑ая, ‑ае.
Як састаўная частка некаторых складаных пазваў. Грэцкі арэх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дабра... (гл. добра...).
Першая састаўная частка складаных слоў; ужываецца замест «добра...», калі націск у другой частцы падае на першы склад, напрыклад: дабравольны, дабрадзей, дабрадушнасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
браня... (гл. броне...).
Першая састаўная частка складаных слоў, якая ўжываецца замест «броне...», калі націск у другой частцы падае на першы склад, напрыклад: бранябойны, браняпоезд.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)