Тале́рка ’плоская сталовая пасуда круглай формы, міска’ (ТСБМ, Нас., Шымк. Собр., Ласт., Байк. і Некр., Нік. Очерки, Касп., Шат., Бяльк., Сл. ПЗБ; ашм., Стан.; ЛА, 4), тарэ́лка ’тс’ (Сл. ПЗБ, ЛА, 4), талі́рка ’тс’ (Сл. ПЗБ), талі́рок ’тс’ (Сл. Брэс.), тале́рка ’металічны кружок над вісячай лямпай’ (Сцяшк. Сл.), тале́ркі ’дыскі’ (Кал.). Паводле Карскага (1, 315), з ням. Teller ’талерка’ (гл. талер 2) з захаваннем характэрнага для беларускай мовы спалучэння л–р (без метатэзы, параўн. укр. тарілка, рус. тарелка ’тс’), магчыма, пад уплывам польск. talerzyk, дыял. talerka ’тс’, асабліва talarek ’малы кружок’. Параўн. адаптаванае ў народнай мове тэро́лка ’талерка’ (бяроз., Шатал.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
власть в разн. знач. ула́да, -ды ж., мн. ула́ды, род. ула́д;
сове́тская власть саве́цкая ўла́да;
вое́нные власти вае́нныя ўла́ды;
превыше́ние власти юр. перавышэ́нне ўла́ды;
стоя́ть у власти стая́ць на чале́ ўла́ды, трыма́ць ула́ду;
со́бственной властью сваёй ула́дай;
во власти чего́-л. у пало́не чаго́-не́будзь, пад ула́дай чаго́-не́будзь;
в мое́й (твое́й, его́) власти маё (тваё, яго́) пра́ва;
э́то не в мое́й (твое́й, его́) власти гэ́та не ад мяне́ (цябе́, яго́) зале́жыць;
ва́ша власть ва́ша во́ля, ва́ша спра́ва;
потеря́ть власть над собо́й стра́ціць ула́ду над сабо́й.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
носи́ться
1. насі́цца; (бегать) бе́гаць, го́йсаць; (летать) лята́ць, лётаць; (гоняться) ганя́цца; (кружиться) кружы́цца; (ходить) хадзі́ць;
де́ти но́сятся по двору́ дзе́ці но́сяцца (бе́гаюць) па двары́;
над о́зером но́сятся ла́сточки над во́зерам лята́юць (лётаюць) ла́стаўкі;
в во́здухе но́сятся снежи́нки у паве́тры лята́юць (лётаюць, кру́жацца) сняжы́нкі;
це́лый день носи́лся по го́роду цэ́лы дзень бе́гаў (го́йсаў) па го́радзе;
2. страд. насі́цца;
◊
но́сится как ку́рица с яйцо́м погов. но́сіцца як ду́рань з пі́санай то́рбай (як кот з селядцо́м);
носи́ться с мы́слью насі́цца з ду́мкай;
но́сятся слу́хи хо́дзяць чу́ткі (пагало́скі, по́галаскі).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
überflíegen
* vt
1) пралята́ць (над чым-н.), пералята́ць (што-н.)
2) прабяга́ць вачы́ма
3)
ein zártes Rot überflóg íhre Wángen — яе́ твар пакрыўся прые́мнай чы́рванню [румя́нцам], яна́ пачырване́ла [загарэ́лася]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
begönnern
vt
1) заступа́цца (за каго-н., што-н.); апекава́цца (над кім-н., чым-н.)
2) пратэжы́раваць (каму-н., чаму-н.)
3) спрыя́ць (каму-н., чаму-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
síegen
vi (über A) перамага́ць (каго-н.), атрыма́ць перамо́гу (над кім-н.)
mit 2:1 ~ — спарт. перамагчы́ з лі́кам 2:1
über álle Híndernisse ~ — пераадо́лець усе́ перашко́ды
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
завыва́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. завываць — завыць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Завыванне ветру. □ Над шашою з завываннем праляцеў самалёт, пачуліся выбухі, енкі і стогны, плач дзяцей. Гурскі. Завіруха бушавала ўсю ноч і ўвесь дзень. Здавалася, не будзе канца яе лютай сіле, яе злоснаму завыванню. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
залама́цца, ‑ломіцца; зак.
1. Сагнуўшыся, надламацца. Шыла заламалася ў падэшве бота.
2. Разм. Крута завярнуць убок (пра дарогу, рэчку і пад.). У лагчыне, праз мост пераскочыўшы, каленам заламаўся шлях. Скрыган.
3. перан. Страціць сілу, разбег. Гэта на нашых грудзях Заламаліся хвалі, Што над Еўропай, Як чорная ноч, бушавалі. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вясёлка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
Шматкаляровая дугападобная палоса на небе, якая ўзнікае ад пераламлення сонечных праменняў у дажджавых кроплях; радуга. А над ракой і сінім лесам, дзе стаяла хмара і ад яе цягнуліся да зямлі блакітныя ніткі косага дажджу, вялізнай размаляванай дугой устала вясёлка. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асла́бнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. аслаб, ‑ла; зак.
Разм.
1. Тое, што і аслабець.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць менш нацягнутым, тугім. Бабуля ляжыць галавой на покуце, нізка над вачыма абвязаная хусткай, якая аслабла і аб’ехала на вочы. Брыль.
•••
Аслаблі гайкі ў каго гл. гайка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)