шко́днік, ‑а, м.
1. Жывёла, насякомае, якое прыносіць шкоду ў лясной, сельскай, складской, а таксама хатняй гаспадарцы. Да таго ж маці не раз гаварыла, што вожык нават вялікую карысць прыносіць чалавеку, бо знішчае ўсялякіх палявых шкоднікаў. Ляўданскі. Не заўважыць размнажэння лясных шкоднікаў — як гэта магло здарыцца з ім, Курчэвічам? Мяжэвіч.
2. Небяспечны чалавек, вораг; ненавіснік. Мінула некалькі дзён. Міліцыя і пракуратура так і не знайшлі шкодніка. Гроднеў. // Разм. Шкадлівы, шкодны чалавек. [Пан:] — Мельнік твой, Капіца, шкоднік па натуры. Бажко.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шпачаня́ і шпачанё, ‑няці; мн. ‑няты, ‑нят; н.
Птушаня шпака. Халадком патыхае вячэрнім... Сонна ціўкае шпачаня... Барадулін. Тады яго [язміну] й на свеце не было, Як шпачанят і гэтых пульхных хмарак, Калі цалялі каты проста ў лоб Бясстрашнага сівога камісара. Лось. // перан. Пра таго, хто не дасягнуў сталага ўзросту; пра нявопытнага, неспрактыкаванага чалавека. — Паспрабуй іх укласці, яны двойчы мяне самога прыспалі, шпакі гэтыя, — з пакоя выглянуў высокі поўны мужчына ў піжаме і жартаўліва крыкнуў на дзяцей: — Гэць, шпачаняты, спаць! Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
яскра́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Выразны, ясны; яркі. Выйду, выйду, дзе горада грукат, дзе афішы ў фарбах яскравых. Дубоўка. Шчодра ліло цяпло яскравае красавіцкае сонца. Шамякін. Лагодны летні дзень сеяў сонечныя, яскравыя зярняты на поле і лес. Бядуля.
2. перан. Пераканаўчы; яркі. Сам зборнік «Дзень паэзіі» ёсць дастаткова яскравае сведчанне таго, што нашы паэты жывуць вельмі разнастайным і ў той жа час багатым і змястоўным жыццём. Гілевіч. Яскравым прыкладам бурнага росквіту эканомікі і культуры з’яўляецца наша рэспубліка. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жить несов., в разн. знач. жыць;
жить до глубо́кой ста́рости жыць да глыбо́кай ста́расці;
они́ жи́ли вме́сте яны́ жылі́ ра́зам;
◊
за здоро́во живёшь за нішто́, ні з таго́ ні з сяго́;
жить в своё удово́льствие жыць для сваёй асало́ды;
жить душа́ в ду́шу жыць душа́ ў душу́;
приказа́ть до́лго жить скана́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
there1 [ðeə] adv.
1. там, туды́;
from there адту́ль;
up to there да таго́ ме́сца;
there is, there are ёсць, ма́ецца;
There is no time. Няма часу.
There are a lot of flowers in the garden. У садзе багата кветак.
2. вось;
there he is вось і ён;
there and back туды́ і наза́д
♦
there and then адра́зу, зра́зу, тут жа;
there you are/there you go infml вось вазьмі́; вось ба́чыш
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Post cenam stabis aut mille passus meabis
Пасля абеду ўстанеш альбо тысячу крокаў адмераеш.
После обеда встанешь или тысячу шагов отмеряешь.
бел. Хто пад’еўшы кладзецца, таму сала завядзецца. Хто пад’еўшы не аддыша, таго Бог за свінню запіша.
рус. После обеда немного полежи, а после ужина побольше походи/После обеда полежи, после ужина походи. После хлеба, после соли отдохнуть часок, так завернётся сала ку сок да лени мешок.
фр.
англ. After dinner sleep a while, after supper walk a mile (После обеда поспи, после ужина пройдись).
нем. Nach dem Essen sollst du stehen oder tausend Schritte gehen (После еды ты должен стоять или пройти тысячу шагов).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Amantium irae amoris integratio est (Terentius)
Сваркі закаханых ‒ узнаўленне кахання.
Ссоры влюблённых ‒ возобновление любви.
бел. Хто каго любіць, той таго чубіць. Мілыя сварацца ‒ толькі цешацца. Удзень ‒ як каты, у начы ‒ як галубы.
рус. Милые бранятся ‒ только тешатся. Любовь после ссоры ещё ярче горит. Милого побои недолго болят. Милого побои не на’ кости. Больше дерутся, так смирнее живут.
фр. Querelles d’amants renouvellement d’amours (Ссоры влюблённых ‒ возобновление любви).
англ. The quarreling of lovers is the renewal of love (Ссоры влюблённых ‒ возобновление любви).
нем. Die sich bei Tage zanken, lecken sich bei Nacht (Те, кто ругаются днём, лижутся ночью). Liebeszorn ist neuer Liebeszunder (Любовный гнев ‒ это новый любовный труд).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Quam difficile est crimen non prodere vultu
Як цяжка не выдаць злачынства тварам.
Как трудно не выдать преступление лицом.
бел. Відаць па вочках, хто ходзіць па ночках. Хто куры краў, у таго і рукі трасуцца.
рус. На воре шапка горит. Что в сердце варится, на лице не утаится. Видна печаль по ясным очам, а кручина по белу лицу. Кто чесночку поел ‒ сам скажется.
фр. Pécheur a toujours peur (Грешник всегда боится).
англ. If the hat fits you, wear it (Если шапка по твоей голове ‒ надевай).
нем. Dem Diebe brennt die Mütze auf dem Kopf (На воре шапка горит). Getroffener Hund bellt (Раненая собака лает).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Qui canem alit exterum, hunc praeter lorum nil fit reliquum
Хто корміць чужога сабаку, y таго нічога, акрамя павадка, не застанецца.
Кто кормит чужую собаку, у того ничего, кроме поводка, не останется.
бел. 3 чужога каня і ў балоце ссядаюць. Чужую хату тапіць ‒ свае вочы сляпіць. 3 чужога каня злазь у гразь. 3 чужога воза і ў гразі ўставай.
рус. На чужом коне далеко не уедешь. С чужого коня среди грязи долой. Чужой хлеб рот дерёт.
фр. Qui s’attend à l’écuelle d’autrui a souvent mal diné (Кто надеется на чужую миску, часто плохо обедает).
англ.
нем. Gestohlen Gut liegt hart im Magen (Украденное добро лежит камнем в желудке).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
нарва́цца, ‑рвуся, ‑рвешся, ‑рвецца; ‑рвёмся, ‑рвяцеся; зак.
Разм.
1. на каго-што і без дап. Нечакана сустрэцца з кім‑, чым‑н., выпадкова натрапіць на каго‑, што‑н. Мы прыйшлі ў мястэчка ноччу і, каб не пераходзіць чыгункі, дзе лёгка было нарвацца на нямецкі патруль, спыніліся ў Міколкавага дзеда, двор якога стаяў наводшыбе. Навуменка. Неяк ноччу, падкрадаючыся да чыгункі, мы нарваліся на варожую засаду. Краўчанка. Падарожжа ў адзіночку палохала. Нарвешся дзе-небудзь на дэсант — прыстрэляць, і ніхто ніколі не дазнаецца пра гэта. Асіпенка. // Сустрэцца з кім‑, чым‑н. (звычайна непрыемным, непажаданым) у сваім жыцці, у сваёй дзейнасці. Дзед спрабаваў адгаварыць Міколу — не падабалася яму гэтая паездка ў такі час, калі на кожным кроку можна нарвацца на сваю смерць. Якімовіч. «Нарвецца дзяўчына», — казалі пра .. [Аўгіню] сталыя жанкі і маладзіцы, калі гутаркі пра яе дурасці даходзілі да іх вушэй. Колас.
2. Нечакана прыйсці, з’явіцца. Неяк .. дзядзька Мікіта прывёз сабе цэлы воз бярэзніку, а тут нечакана нарваўся .. ляснік Мацуль. Сіпакоў.
•••
Не на таго нарваўся — тое, што і не на таго напаў (гл. напасці).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)