дзяржава на тэр.Зах. Грузіі ў 2—6 ст. Спачатку залежала ад рымскіх, потым візант. імператараў, якія прызначалі ў Л. правіцелей. Сталіца Л. — г. Археаполіс (сучасны Накалакеві). У 4 ст. правіцелі Л. падпарадкавалі насельніцтва Паўн. Калхіды (сванаў, абазгаў, апсілаў). З 523 афіц. рэлігія — хрысціянства. У 6 ст. за валоданне Л. змагаліся Візантыя і Іран. Паводле дагавора 562 Л. засталася ў залежнасці ад Візантыі. У канцы 6 ст. пазбаўлена аўтаноміі. З 8 ст. ў складзе Абхазскага царства.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
шы́ла, ‑а, н.
Інструмент у выглядзе завостранага металічнага стрыжня з дзяржальнам для праколвання дзірак, які ўжываецца ў шавецкай і рымарскай справе. Бацьку абрыдлі дратва, шыла і малаток, яго рукі засумавалі па плузе і касе, а сэрца рвалася на лясное прыволле.С. Александровіч.Усе майстры з усяго царства з’явіліся ў сталіцу — .. сталяры з піламі, шаўцы з шыламі...Якімовіч.
•••
Хапіць шылам кашы (патакі)гл. хапіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
месі́я
(лац. messias, ад ст.-яўр. māšiāh = памазанік)
1) паводле іудзейскага і хрысціянскага веравучэнняў, пасланец Бога, які павінен прыйсці на Зямлю, каб выратаваць род чалавечы ад зла і ўстанавіць царства нябеснае;
2) перан. выратавальнік.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Demittere aliquem ad imos manes
Адправіць кагосьці ў царства ценяў.
Отправить кого-либо в царство теней.
бел. Адправіць на той свет. Звесці са свету. У магілу загнаць.
рус. Отправить кого-либо на тот свет. Сжить со свету. Свести в могилу кого-либо.
фр. Conduire à l’empire des ombres (Отправить в царство теней). Conduire au tombeau (Свести в могилу).
англ. To send somebody to kingdom-come (Послать кого-либо в грядущий мир).
нем. In die Grube bringen (Свести в яму/могилу).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
месі́я
(лац. messias, ад ст.-яўр. māšiāch = памазанік)
паводле іудзейскага і хрысціянскага веравучэнняў, пасланец бога, які павінен прыйсці на зямлю, каб выратаваць род чалавечы ад зла і ўстанавіць «царства нябеснае».
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
нябе́сны hímmlisch; Hímmels-;
нябе́сны ку́пал Firmamént n -(e)s, Hímmelsgewölbe n -s;
нябе́сны ко́лер Hímmelsblau n -s;
Ца́рства Нябе́снае Hímmelsreich n -(e)s;
Цары́ца Нябе́сная Mútter Góttes
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
цэ́рбер
(лац. Cerberus, ад гр. Kerberos)
1) люты трохгаловы сабака з хвастом і грывай са змей у старажытнагрэчаскай міфалогіі, які ахоўваў уваход у падземнае царства Аіда;
2) перан. злосны, люты вартавы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
нябе́сныв разн. знач. небе́сный;
~ная вышыня́ — небе́сная высота́;
н. ко́лер — небе́сный цвет;
○ н. эква́тар — небе́сный эква́тор;
◊ ца́рства ~нае — ца́рство небе́сное;
ма́нна ~ная — ма́нна небе́сная;
як пту́шка ~ная — как пти́ца небе́сная
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
АРМАВІ́Р,
сталіца і рэліг. цэнтр стараж.-арм. Айрарацкага царства ў 4—2 ст. да н.э. Заснаваны на месцы г.Аргішціхінілі. Пасля перанясення сталіцы ў г.Арташат прыйшоў у заняпад, але існаваў да 5 ст.н.э. Яго руіны каля с. Армавір у Арменіі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
існава́нне, ‑я, н.
1. Наяўнасць каго‑, чаго‑н. у рэальнасці; быццё. Існаванне свету. Існаванне матэрыі. □ Ніякіх разумных довадаў супраць існавання беларускай газеты Баўдзей не прыводзіў.Колас.Незлічонае птушынае царства на розныя галасы славіла радасць існавання, першы майскі дзень.Мележ.
2. Жыццё (у 2 знач.); спосаб жыцця. Барацьба за існаванне. Сродкі на існаванне. □ [Сеньёр Джордж] сам жыве радасцямі і горам гэтага народа, сам добра паспытаў, што такое беспрацоўе, беднае, галоднае існаванне.Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)