А́КТЫ КАНГРЭГА́ЦЫІ ПРАПАГА́НДЫ ВЕ́РЫ,

«Acta S.C. de propaganda fide ecclesiam catholicam Ucrainae et Bielarusiae spectantia», серыя публікацый дакументаў па гісторыі царквы на тэр. Беларусі і Украіны. Выдаецца ў Рыме з 1953 базыльянскім ордэнам. Змяшчае акты (пратаколы) пасяджэнняў кангрэгацыі (створана ў 1622 рымскім папам для каардынацыі місіянерскай дзейнасці; распараджалася уніяцкай царквой, кантралявала місіянерскую дзейнасць каталіцкіх ордэнаў на тэр. Беларусі і Украіны), а таксама пасланні да папскіх нунцыяў, пратаколы «партыкулярных» кангрэгацый, на якіх прымаліся рашэнні аб дзейнасці уніяцкай царквы ў ВКЛ. Крыніца для вывучэння палітыкі рымскай курыі ў ВКЛ, сац.-паліт. эканам., ідэалаг. дзейнасці уніяцкай царквы.

Г.Я.Галенчанка.

т. 1, с. 210

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

гвалто́ўніцтва, ‑а, н.

Тое, што і гвалт (у 1, 2 знач.); здзекі, прымус. Змагаючыся супроць парушальнікаў свабоды сумлення, Каліноўскі скарыстоўвае факты гвалтоўніцтва пры ліквідацыі уніяцкай царквы для распальвання нянавісці да царызму, для таго, каб падняць сялян на рэвалюцыйную барацьбу. Лушчыцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

като́лік

(лац. catholicus, ад гр. katholikos = усеагульны, галоўны)

той, хто прыняў каталіцызм і прытрымліваецца абрадаў каталіцкай царквы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

клерыкалі́зм

(ад клерыкал)

палітычны кірунак, які імкнецца ўзмацніць уплыў царквы на грамадска-палітычнае і культурнае жыццё краіны.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

pastor

[ˈpæstər]

n.

1) па́стар -а m. (настая́цель пратэста́нцкае царквы́); духо́ўны па́стыр

2) па́стыр -а, пасту́х -а́ m.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

набе́дранік, ‑а, м.

Частка адзення свяшчэнніка ў выглядзе парчовага прамавугольніка, якая носіцца на баку ніжэй пояса. [Алесь] ведаў, што фрэскі іхняй старажытнай царквы былі дзівам, аб якім казалі ўсе альбомы.., што іхні пратаіерэй-майстра і за гэта ўзнагароджаны камілаўкай, набедранікам і залатым.. крыжам. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сапрэ́лы, ‑ая, ‑ае.

1. Які сапсаваўся ад вільгаці і цяпла; згнілы, папрэлы; сатлелы. Дыхнула вільгаццю і пахам сапрэлага лісця. Скрыган. Каля станцыі ляжалі штабялі старых сапрэлых шпал. Грахоўскі.

2. Змакрэлы ад поту. Каля царквы, каля халоднай бочкі з хлебным квасам, калыхалася сапрэлая чарга. Адамчык.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Асяні́на ’асенні збор для царквы’ (Нас., Янк. I). Ст.-рус. осенина ’тс’ з XII ст. (Філін, Происх., 599–600). Ад восень (гл.) з суфіксам ‑іна, як і ў іншых назвах падаткаў, а таксама свят. Ад гэтага ж кораня асянчук ’народжанае восенню цяля, ягня і інш’. (Сцяц.) з суфіксам ‑чук, які выкарыстоўваецца наогул для пазначэння сына ці ўнука.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дысе́нтэры

(англ. dissenters, ад лац. dissentere = не згаджацца)

асобы ў Англіі 16—17 ст., якія адышлі ад пануючай царквы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

патрало́гія

(ад гр. pater, -tros = бацька + -логія)

раздзел багаслоўя, які вывучае біяграфіі і творы дзеячаў царквы і хрысціянскіх пісьменнікаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)