неміга́ючы, ‑ая, ‑ае.
1. Пільны, нерухомы (пра погляд, вочы і пад.). Гарачыя, як вугалі, глядзелі на каменданта немігаючыя заняпалыя вочы чалавека. Лынькоў. Хлопчык немігаючымі вачыма сачыў за .. тварам [Дзянісава]. Гамолка.
2. Які не мігае пры гарэнні. Немігаючы агонь.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ру́мзаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Перарывіста і надакучліва плакаць. — Гу-гу-гу! — румзаў бедны хлопчык, прыпаўшы да скуркі тварам. Гарэцкі. Дзіця бясконца румзала, цягнула, як лера, брыкалася, а .. [жанчына] то ўгаворвала, то гушкала яго, то спакушала цукеркаю. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
забе́гчы, -бягу́, -бяжы́ш, -бяжы́ць; -бяжы́м, -бежыце́, -бягу́ць; забе́г, -гла; -бяжы́; зак.
1. Бегучы, трапіць куды-н.
Цяля забегла ў агарод.
2. Зайсці куды-н. мімаходам, на кароткі час (разм.).
З. да знаёмых.
3. Бегучы, аддаліцца на значную адлегласць.
Хлопчык забег далёка ў поле.
4. Бегучы, зайсці збоку або абагнаць каго-н.
З. наперад (таксама перан.: пачаць рабіць што-н. раней часу).
|| незак. забяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
перавярну́цца, -вярну́ся, -ве́рнешся, -ве́рнецца; -вярніся; зак.
1. Павярнуцца з аднаго боку на другі, павярнуцца процілеглым бокам.
Лодка перавярнулася (перакулілася).
2. Прайсці, перабыць.
Колькі тут народу перавярнулася!
3. у каго-што, перан. Ператварыцца ў каго-, што-н.; прыняць іншы выгляд.
Былі рублі, ды перавярнуліся ў вераб’і (прымаўка). Хлопчык перавярнуўся ў казляня (у казцы).
4. перан. Рэзка змяніцца, перамяніцца.
У яго жыцці ўсё перавярнулася.
|| незак. пераваро́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
плю́хацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пералівацца, ударацца аб што-н. (пра вадкасць).
Вада плюхаецца на дне чоўна.
2. Абдаваць сябе або каго-н. пырскамі.
Хлопчык плюхаўся ў вадзе.
3. Падаць, шлёпацца ў ваду, гразь і пад.
Дзеці з разгону плюхаюцца ў рэчку.
|| аднакр. плю́хнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся (да 1 і 3 знач.).
|| наз. плю́ханне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
стагна́ць, стагну́, сто́гнеш, сто́гне; стагні́; незак.
1. Абзывацца стогнам.
Хлопчык ціха стагнаў ад болю.
2. перан. Скардзіцца, наракаць; пакутаваць.
Такі ўжо чалавек: стогне і стогне, як быццам толькі яму цяжка жыць.
3. перан. Утвараць працяглыя гукі, падобныя да стогну; аддавацца працяглым гулам на ўдары, гусці пад цяжарам чаго-н.
Стогнуць у траве кулікі.
Пад цяжарам вагонаў стогнуць рэйкі.
Стогне лес ад буры.
|| наз. стагна́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шлемафо́н, ‑а, м.
Шлем лётчыкаў і танкістаў з уманціраваным у яго перагаворным апаратам, а таксама перагаворны апарат. І вось з-за дыму, са шлемафонам у руках, з’яўляецца чалавек. Шашкоў. У шлемафоне пачуўся бадзёры голас капітана: — Трымайся, мой хлопчык! Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
казачо́к, ‑чка, м.
1. Памянш.-ласк. да казак 1 (у 2 знач.).
2. У рускіх дваран, памешчыкаў — хлопчык-слуга, звычайна апрануты ў казакін і падстрыжаны па-казацку.
3. Народны танец з паступова нарастаючым тэмпам, а таксама музыка да гэтага танца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напру́жны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і напружаны (у 3–6 знач.). Напружнае змаганне. Напружнае чаканне. □ Размах будаўніцтва нязвыклы, Напружная праца штодзень... Глебка. Усе маўчалі, і ад гэтага рабілася напружнае, да немагчымасці нацягнутае становішча. Нікановіч. Хлопчык .. выглядаў напружным і ўрачыстым. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сябру́к, ‑а, м.
Разм. Прыяцель, сябар; таварыш. Уладзік .. быў хлопчык жвавы, непаседлівы, скоры да бойкі [са] сваімі сябрукамі... Колас. Кранаўшчык, — відаць, вясёлы хлопец, — з вышыні сігналіць сябрукам: — Цэгла ёсць!.. А. Вольскі. А імёны для сыноў Мы абралі нашых Незабыўных сябрукоў. Зарыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)