ранены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад раніць.

2. у знач. прым. Які мае рану 1 (у 1 знач.), які атрымаў раненне. Ранены салдат. ▪ Праз два тыдні [Лук’янскі] павінен быў зноў узяць на раненае плячо вінтоўку. Чорны.

3. у знач. наз. ранены, ‑ага, м.; раненая, ‑ай, ж. Чалавек, які атрымаў раненне. Старэнькі хірург доўга мыў рукі і паверх акуляраў назіраў, як санітары ўкладвалі раненага на стол. Васілеўская. Урач яшчэ аперыраваў раненую. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

предположи́ть сов. дапусці́ць; (подумать) паду́маць; (счесть) палічы́ць; (сделать, высказать догадку, предположение) зрабі́ць (вы́казаць) здага́дку (меркава́нне);

предполо́жим, что ты прав дапу́сцім, што пра́ўда твая́;

врач предположи́л у ребёнка скарлати́ну ура́ч вы́казаў меркава́нне (палічы́ў), што ў дзіця́ці шкарляты́на.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

уздоўж, прысл. і прыназ.

1. прысл. Тое, што і удоўж. Урач — высокі і худы — усхвалявана прайшоў уздоўж пакойчык, шпарка павярнуўся. Мележ. / З прыназ. «па» утварае спалучэнне з М. Кірмашны гандаль ішоў уздоўж па Нямізе. Чорны.

2. прыназ. з Р. Спалучэнне з прыназоўнікам «уздоўж» выражае прасторавыя адносіны; ужываецца для ўказання напрамку дзеяння па даўжыні чаго‑н. Сонца схілілася на захад, і цені ад будынкаў падалі ўздоўж вуліцы. Шахавец. Уздоўж дарогі чынна з краю Слупы стаяць у два рады. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прызнаць дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. каго-што ў кім-чым і каго-што. Пазнаць па знешніх прыметах.

    • П. у сустрэчным старога знаёмага.
    • Я яе ледзь прызнала: так яна пастарэла.

  2. Дапусціць рэальнасць, наяўнасць чаго-н., згадзіцца лічыць законным што-н.

    • П. чые-н. правы.
    • П. свае памылкі.

  3. каго-што кім-чым або за каго-што. Палічыць, зрабіць якое-н. заключэнне пра каго-, што-н.

    • П. сваім важаком (за важака).
    • Урач прызнаў яго здаровым.
    • П. факты правільнымі.

  4. Ацаніць каго-, што-н. па заслугах.

    • Яго творчасць спачатку не прызналі.

|| незакончанае трыванне: прызнаваць.

|| назоўнік: прызнанне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

практыка назоўнік | жаночы род

  1. Дзейнасць людзей, у якой яны, уздзейнічаючы на матэрыяльны свет і грамадства, пераўтвараюць іх дзейнасць па прымяненню чаго-н. у жыцці, вопыт.

    • Не адрываць тэорыю ад практыкі.
    • Прымяняць веды на практыцы.

  2. Прыёмы, навыкі, звычайныя спосабы якой-н. работы.

    • П. складання слоўнікаў.

  3. Скарыстанне і замацаванне на справе ведаў, атрыманых тэарэтычным шляхам.

    • Педагагічная п. студэнтаў.

  4. Работа, заняткі па спецыяльнасці як аснова вопыту, умення.

    • П. выхавання дзяцей.
    • Без практыкі цяжка авалодаць чужой мовай.

  5. Пра работу ўрача (або юрыста) па сваёй спецыяльнасці (звычайна па-за ўстановай; устарэлае).

    • Урач з вялікай практыкай (з вялікай колькасцю пацыентаў).
    • Адвакат са шматгадовай практыкай.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Práxis

f -, Práxen

1) пра́ктыка, во́пыт

etw. durch die ~ erkénnen* — пазна́ць [зазна́ць] што-н. на пра́ктыцы

2) пра́ктыка (урача, юрыста)

ein Arzt in fréier [in éigener] ~ — ура́ч, які́ ма́е ўла́сную пра́ктыку

die ~ áusüben — практыкава́ць

in ~ — на пра́ктыцы

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

doktor

м.

1. доктар (навуковая ступень, якая прыблізна адпавядае ступені кандыдата навук);

doktor medycyny — доктар медыцыны (≈кандыдат медыцынскіх навук);

doktor habilitowany — доктар навук;

doktor honoris causa — ганаровы доктар навук;

2. разм. доктар, лекар, урач;

iść do ~a — ісці да доктара

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

галоўны, ‑ая, ‑ае.

1. Самы важны, асноўны, найбольш істотны. Галоўны герой твора. ▪ Бязмежная адданасць справе і скромнасць шчырага працаўніка — вось дзве галоўныя рысы характару пагранічніка. Брыль. Бумажкоў, галоўны арганізатар атрада, быў і яго камандзірам. Чорны. // у знач. наз. галоўнае, ‑ага, н. Янка Купала перадаў галоўнае — сатырычна-маралістычны пафас байкі. Палітыка. // у знач. пабочн. Самае асноўнае, істотна важнае. Многа думаў.. Сцёпка, і надумаўся ён за навуку сур’ёзна ўзяцца. Але як? Часу няма і, самае галоўнае, — няма кніжак. Колас. // Цэнтральны, самы значны, самы вялікі (пра вуліцу, магістраль і пад.). Галоўная вуліца. ▪ Уздыхнуў паравоз парай і без гудкоў, без свісткоў выбраўся на галоўны пуць. Лынькоў.

2. Які ўзначальвае каго‑, што‑н., старшы па службе. Галоўны інжынер. Галоўны канструктар. Галоўны урач.

•••

Галоўная кватэра гл. кватэра.

Галоўная кніга гл. кніга.

Галоўны сказ гл. сказ.

Галоўны член сказа гл. член.

Галоўным чынам гл. чын.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

до́ма нареч. до́ма, на дому́;

вечара́мі я заўсёды д. — вечера́ми я всегда́ до́ма;

д. ён сябе́ трыма́е зусі́м іна́кш — до́ма он де́ржит себя́ совсе́м ина́че;

у нас д. ўжо касьба́ пачала́ся — у нас до́ма уже́ сеноко́с начался́;

ура́ч прыма́е д. — врач принима́ет на дому́;

◊ не ўсе д. — не все до́ма;

адчува́ць сябе́ як до́ма — чу́вствовать себя́ как до́ма;

ні д., ні за́мужам — ни до́ма, ни за́мужем;

у гасця́х до́бра, а д. лепш — посл. в гостя́х хорошо́, а до́ма лу́чше

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

маска, ‑і, ДМ масцы; Р мн. масак; ж.

1. Накладка на твар, падобная на звярыную морду або чалавечы твар. Тэатральнай маска. Маска зайца. // Накладка на верхнюю частку твару з прарэзамі для вачэй, якую надзяваюць для таго, каб не быць пазнаным. Карнавальная маска. // Чалавек у маскарадным касцюме і такой накладцы. Душа твая — малюнак артыстычны: Пад лютняў звон прыгожых масак рой Танцуе там, адзеўшыся нязвычна, У надзеі скрыць праз гэта смутак свой. Багдановіч.

2. перан. Прытворства, якое скрывае сутнасць каго‑, чаго‑н. Мужчыны стараліся стрымаць свае пачуцці і роблена прыкрываліся маскай абыякавасці і лёгкай іроніі. Васілевіч. Сваё замяшанне [Зелянюк] досыць удала хаваў пад маскай вясёлага бадзёрага ажыўлення. Зарэцкі.

3. Адліўка з гіпсу, знятая з твару нябожчыка. // Скульптура твару чалавека або галавы жывёлы. Пад выпуклым барэльефам белай мармуровай маскі — старадаўняга акцёрскага сімвала — было высечана: Антон Максімавіч Саковіч. Рамановіч.

4. Спец. Засцерагальнае прыстасаванне, якое надзяваюць на твар. Супрацьгазавая маска. Маска для падводнага плавання. // Накладка спецыяльнага прызначэння на твар. Перад .. [Надзяй] стаяў урач у дзіўнай масцы і незвычайным фартуху. Карпюк.

5. У касметыцы — слой накладзенага на твар лекавага саставу, крэму і пад.

•••

Зняць (скінуць) маску гл. зняць.

Надзяваць (насіць) маску гл. надзяваць.

Сарваць маску гл. сарваць.

[Фр. masque ад араб. mashara — насмешка.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)