На́лапам ’нечакана’ (дзярж., Нар. сл.), ’знячэўку, інтэнсіўна’ (слуц., Нар. словатв.), нала́пам, налопам ’раптоўна, хціва’ (Сцяшк. Сл.), налопам ’нечакана, нахабна’ (Бяльк.), налоп ’нечаканасць’ (Бяльк.), укр.на́лопом ’нахабна’. З прыназоўнікавай канструкцыі *на лап, ад ла́паць, ла́пнуць ’схапіць’ (параўн. выкл. лап! ’цап!’), прадстаўленай у славац.strielať na lap ’доўга не цэлячыся (страляць)’, параўн. таксама укр.лапі ’лёгка, хутка’, ст.-рус.лапь ’не думаючы, проста’, польск.дыял.łopie ’хутка’, ст.-чэш.lap ’адразу, хутка, не задумваючыся’ сюды ж адносяць і лапчы́ва, лапшы́ва ’прагна (есці, піць)’ (Брукнер, 306; Фасмер, 2, 459; Махэк₂, 320). Канчатак ‑ам па ўзору прыслоўяў, утвораных на базе назоўнікавай формы творн. скл. адз. л.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
воро́на варо́на, -ны ж.;
◊
воро́на в павли́ньих пе́рьях варо́на ў паўлі́навым пе́р’і;
воро́н счита́ть варо́н страля́ць (лаві́ць);
пу́ганая воро́на и куста́ бои́тсяпосл. пу́жаная варо́на куста́ баі́цца; апёкшыся на малацэ́, і ваду́ сту́дзіць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
упо́рм.
1.род. упо́ру (действие, состояние) упо́р;
пункт ~ру — то́чка упо́ра;
2.род. упо́ра (предмет) упо́р;
страля́ць з ~ра — стреля́ть с упо́ра;
гарызанта́льны ўпор — горизонта́льный упо́р;
◊ рабі́ць у. — де́лать упо́р;
ва ўпор — в упо́р
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лама́ка, ‑і, м. і ж.
Разм.
1.ДМ‑мацы, ж. Старая або сапсаваная рэч. [Салавей:] — А з чаго страляць будзеце? [Сымон:] — Такія-сякія ламакі знойдуцца, там мо і чаго лепшага расстараемся.Грахоўскі.//ДМ‑у, Т‑ам, м.; ДМ‑мацы, Т‑ай (‑аю), ж.; перан. Нязграбны, няздатны (пра чалавека, жывёлу, звычайна старых). [Каваль:] — Ну, і што там [у тэлеграме] патрабуюць ад такога старога ламакі, як я?Паслядовіч.
2.ДМ‑у, Т‑ам, м.; ДМ‑мацы, Т‑ай (‑аю), ж. Чалавек, які крыўляецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
страло́к, ‑лка, м.
1. Той, хто ўмее страляць, хто страляе. Сярод дваровай чэлядзі быў зухаваты хлопец Максім, майстра на ўсе рукі, надзвычай меткі стралок, і пан трымаў яго сваім паляўнічым.Машара.Калі ж бывае вольны дзень, Дзе там спачын такой натуры. Хлапцоў на стрэльбішча вядзе [Аляксей], — Першы стралок і фізкультурнік.Чарот.
2. Ваеннаслужачы пяхотнага войска, узброены агнястрэльнай зброяй. Пачаў .. [Іван Якаўлеў] службу салдатам-стралком.«Беларусь».Галоўны з .. [дыверсантаў] быў асаджаны куляй выдатнага стралка радавога Бандарэнкі.Брыль.// Баец, які вядзе стрэльбу з танка або самалёта. Стралок-радыст.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перетра́вливатьнесов.
1.(отравлять всех или многих) труці́ць, ператру́чваць; вытру́чваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
belch
[beltʃ]1.
v.i.
1) адрыга́цца
2) (пра гарма́ту)страля́ць, абсыпа́ць агнём
2.
v.t.
выкіда́ць
to belch fire — шуга́ць агнём
to belch smoke — валі́ць ды́мам
The vulcano belched fire and smoke — З вулька́ну шуга́ў аго́нь і валі́ў дым
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
volley
[ˈvɑ:li]1.
n., pl. -leys
1) залп -у m.
2) град -у m. (камянёў, ку́ляў, стрэ́лаў)
3) пато́к сло́ваў
4) адбіцьцё мя́чыка на ляту́
2.
v.i.
1) страля́ць за́лпам
2) сы́пацца гра́дам
3) адбіва́ць мя́чык на ляту́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
муштрава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак., каго.
1. Навучаць ваеннай справе жорсткімі метадамі, заснаванымі на механічнай дысцыпліне. Два тыдні яго, навабранца, муштравалі ў павятовым горадзе, навучылі разбіраць і складаць вінтоўку, страляць, аддаваць чэсць афіцэрам і адправілі на Заходні фронт у акопы.Чарнышэвіч.// Выхоўваць, навучаць залішне строга і сурова. Даходзілі да Кастуся чуткі і пра тое, што вучыцца .. [у семінарыі] нялёгка, выкладчыка муштруюць вучняў.С. Александровіч.
2. Мучыць несправядлівымі патрабаваннямі. Быў Міха себялюб і ганарлівец. Старэйшы ў сям’і, ён часта без дай прычыны муштраваў сваю малодшую сястру.. і брата.Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саката́ць
1. (пракурыцу) gáckern; zírpen vi (пра насякомых); schwátzen vi, kréischen vi (пра сароку);