змрок, -у, м.
1. Адсутнасць святла, цемра.
З. атуліў прасторы.
2. Няпоўная цемната, прыцемак, пры якім яшчэ можна распазнаваць прадметы.
Вячэрні з.
3. Прыцемак паміж захадам сонца і наступленнем ночы, а таксама перадсвітальны прыцемак.
Перадранішні з.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пры́тычкам ’вельмі рана, да ўсходу сонца’ (чэрв., Жд. 3); зыходзячы з ілюстрацыі: я ўнучцы і гавару, каб ўстала ды пры́тычкам і папалола, пакуль сонца не узышло, значэнне вызначана недакладна; правільна, відаць, ’хутка, за кароткі час; адным намаганнем’, параўн. прытычкамі ’ўрыўкамі’ (Шат.). Першапачаткова Тв. скл. назоўніка пры́тычкі, які да прытыка́цца < тыкаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
санца... (гл. сонца...).
Першая састаўная частка складаных слоў; ужываецца замест «сонца...», калі націск у другой частцы падае на першы склад, напрыклад: санцапёк, санцацвет.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
геліёграф
(ад гр. helios = сонца + -граф)
1) аўтаматычны апарат для запісу працягласці сонечнага свячэння;
2) тэлескоп з фотаапаратам, прызначаны для фатаграфавання Сонца.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
світа́нне, -я, мн. -і, -яў, н.
1. Час перад усходам сонца; самы пачатак раніцы.
Выгнаць карову ў поле на світанні.
2. перан. Ранні перыяд, пачатак чаго-н.
С. майго юнацтва.
|| прым. світа́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
геліяграфі́чны
(ад гелія- + гр. grapho = пішу)
звязаны з апісаннем Сонца;
г-ыя каардынаты — велічыні, пры дапамозе якіх вызначаюць размяшчэнне пунктаў на паверхні Сонца.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
геліятэрапі́я
(ад гр. helios = Сонца + therapeia = лячэнне)
лячэнне сонечным апраменьваннем.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
вы́глянуць, -ну, -неш, -не; -глянь; зак.
1. Высунуўшыся з укрыцця, глянуць, паглядзець.
В. з-за вугла на вуліцу.
2. Стаць відным, паказацца.
З-за хмар выглянула сонца.
|| незак. выгля́дваць, -аю, -аеш, -ае і выгляда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ла́шчыць, -шчу, -шчыш, -шчыць; незак., каго-што.
1. Праяўляць пяшчотнасць, любоў, ласку¹.
Л. дзіця.
2. Пяшчотна дакранацца да каго-н., чаго-н., гладзіць.
Л. сабаку.
3. перан. Песціць, выклікаць прыемнае адчуванне.
Сонца л. твар.
|| наз. ла́шчанне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
АБУ́-БАКА́Р (Абакараў) Ахмедхан
(н. 12.12.1931, аул Кубачы, Дагестан),
даргінскі пісьменнік. Нар. пісьменнік Дагестана (1969). Скончыў Літ. ін-т імя Горкага (1956). Аўтар аповесцяў «Даргінскія дзяўчаты» (1958), «Каралі для маёй Серміназ» (1965), «Сонца ў «Арліным гняздзе» (1975), «Мама, запалі сонца» (1983) і інш. Нац. каларыт у яго творах падкрэсліваюць шматлікія фалькл. элементы (прытчы, легенды, анекдоты). Выступае як драматург, кінадраматург, піша для дзяцей.
Тв.:
Избранное. Махачкала, 1971;
Бел. пер. — Дзяўчына з крэпасці;
Сонца ў «Арліным гняздзе». Мн., 1979.
т. 1, с. 47
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)