1. Зрабіць карацейшым, меншым па даўжыні; пакараціць. Укараціць рукаў. Укараціць сукенку. □ [Захарчанка] сам пасадзіў сына ў сядло, укараціў страмёны.Беразняк.Збочыўшы з дарогі, што ішла ўздоўж рэчкі, Андрэйка хацеў укараціць шлях да дзядзькі Марціна.Кавалёў.
2. Скараціць, паменшыць тэрмін, перыяд, час чаго‑н. — Зусім [маці] слабая, — страпянуўся Прыходзька. — Фашысты ёй укарацілі жыццё.Гурскі.
•••
Укараціць (падкараціць) языккаму — прымусіць каго‑н. менш балбатаць, гаварыць, быць менш дзёрзкім.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Schlánge
f -, -n
1) змяц, вужа́ка
◊ éine ~ am Búsen nähren — ≅ прыгрэ́ць змяр (на сваі́х) грудзя́х
2) тэх. шланг; рука́ў; змеяві́к
3) чарга́
~ stéhen* — стая́ць у чарзе́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., каго. Авалодаць кім-н., падпарадкаваць сабе (разм.).
Мяне забраў страх.
З. за жывое.
4.што. Увабраць, засунуць (пра адзенне) або зменшыць у шырыні або даўжыні пры шыцці.
З. штаны ў боты.
З. рукаў.
|| незак.забіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз.забіра́нне, -я, н. (да 1, 2 і 4 знач.) ізабо́р, -у, м. (да 1 знач.; спец.).
Забор вады.
Забор пробы.
|| прым.забо́рны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
Заборная канструкцыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адлупі́ць, ‑луплю, ‑лупіш, ‑лупіць; зак.
1.што. Аддзяляючы, зняць з чаго‑н. (кару, лупіны і пад.). Адлупіць наклейку з бутэлькі. □ Косцік выцягнуў з-пад ложка свае старыя чаравікі, адлупіў у адным з іх [сцілку] і схаваў за яе сакрэтную пісульку.Паслядовіч.//Разм. Адарваць. Адлупіць рукаў.
2.каго. Разм. Моцна набіць, адлупцаваць. Здаецца, калі Іван счапіўся з Вавілам, на вуліцы нікога не было, але ў клубе ўжо гаварылі, што Іван з Алёшам адлупілі Пухціка.Кудравец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паслу́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1.Зак.да слухаць.
2. і без дап. Слухаць некаторы час. Мы летуцелі ўсе аб тым, каб сесці ў засень на хвіліну, паслухаць, як шумяць лісты ў зялёных, пышных верхавінах...Дубоўка.Чалавек прыткнуўся да дрэва плячыма і астаўся так паслухаць і паглядзець.Чорны.
3.заг.паслу́хай(це). Ужываецца пры звароце да каго‑н. звычайна ў пачатку фразы, каб прыцягнуць увагу. Я таргануў за рукаў кулямётчыка: — Паслухайце, таварыш!Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закану́рак
1. Глухі рукаў, заход з адным выхадам (Зах. Бел.Др.-Падб., Слаўг.).
2. Куток, загароджанае месца на агародзе ці каля пабудоў; гародчык (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
1. Адкалоць, аддзяліць (трэску, лучыну). Толькі ў Мажэйкі куля адшчапіла ў аўтамаце кавалак прыклада, а ў Салаўёва быў прастрэлены рукаў.Шахавец.Маланка адшчапіла .. ніжнюю галіну, і яна павісла ўздоўж камля.Шамякін.
2. Адкрыць, адкінуць (кручок, зашчапку). [Мужчына] адшчапіў кручкі, піхнуў на двор абедзве рамы акна і высадзіў, ледзь не пад дождж, сваю лысіну.Брыль.Ігнась адшчапіў і ўважна агледзеў цёмныя сенцы без столі.Мурашка.
3. Адшпіліць, зняць прышчэпленае. Дзямід Сыч падышоў да Шайтана і адшчапіў карабін.Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Палойка1 ’палавіна галоўкі квашанай капусты’ (Сцяшк., Мат. Гом.), палу́йка ’тс’ (Шат.), ’палавіна’ (Сл. ПЗБ), ’капусная галоўка’ (Сл. Брэс.). Рус.арл., варонеж.полу́йка ’дубовыя дошчачкі на дно для бочак’. З палоўка < пол‑, палова1 (гл.).
Палойка2 ’жменя (або 10 жменяў) абтрапанага або ачэсанага лёну’ (ТСБМ; Сл. ПЗБ; Інстр. I, III; КЭС, слуцк.; З нар. сл.). Мабыць, тое ж, што і палойка1, г. зн. палова ад таго, што можна ўзяць дзвюма рукамі.
Палойка3 ’невялікая рачулка, якая цячэ праз балота’ (Сл. ПЗБ). Да ліць (гл.) з іншай агаласоўкай кораня. Параўн. палой, а таксама ст.-рус.полой (1614 г.) ’рукаў ракі, які аддзяляецца ад асноўнага рэчышча і зноў з ім злучаецца’.