true​1 [tru:] adj.

1. пра́вільны, слу́шны, адпаве́дны

2. сапра́ўдны, праўдзі́вы;

true gold сапра́ўднае зо́лата

3. адда́ны, шчы́ры;

be true to one’s word/promise трыма́ць сло́ва/абяца́нне

4. дакла́дны, істо́тны

♦

come true здзяйсня́цца, спра́ўджвацца (пра мары);

true to form : True to form, he arrived late. Як заўжды, ён прыехаў са спазненнем;

true to life рэалісты́чны

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

wahr

a сапра́ўдны, праўдзі́вы, пра́вільны

das ist ~ — гэ́та пра́ўда

nicht ~? — (ці) не пра́ўда?

◊ was ~ ist, muss bléiben* — ≅ што пра́ўда – то пра́ўда

der ~e Jákob — жарт. той са́мы [патрэ́бны] чалаве́к

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

нячы́сты

1. únrein, nicht rein, únsauber, únreinlich; schmútzig (брудны);

2. (з дамешкам чаго-н.) verúnreinigt, verschmútzt; verfälscht (сфальсіфікаваны);

3. перан. (несумленны):

нячы́стая спра́ва éine únsaubere Geschíchte;

нячы́стае сумле́нне schléchtes Gewíssen;

4. (не зусім правільны) únrein, únsauber;

нячы́стае вымаўле́нне únsaubere Áussprache;

◊

быць нячы́стым на руку́ lánge Fínger háben

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

вы́правіць ​1, ‑праўлю, ‑правіш, ‑правіць; заг. выправі; зак., што.

1. Зрабіць звілістае прамым; выраўнаваць, выпраміць. Выправіць рэчышча.

2. перан. Ліквідаваць недахопы, заганы. Выправіць становішча. □ Галоўнае ў жыцці — зразумець сваю памылку, выправіць яе і стаць на правільны шлях. Лупсякоў. // Унесці папраўкі (у рукапіс, карэктуру і пад.); паправіць. Выправіць рукапіс. Выправіць кантрольныя работы вучняў.

вы́правіць ​2, ‑праўлю, ‑правіш, ‑правіць; заг. выправі; зак., каго-што.

1. Сабраць і правесці; адправіць. Выправіць дзяцей у школу. Выправіць у далёкую дарогу.

2. Выправадзіць. Выправіць гасцей з хаты.

3. Паслаць куды‑н. з якой‑н. мэтай; адправіць. Выправіць да доктара. Выправіць камбайны ў поле.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АРФАЭ́ПІЯ

(ад грэч. orthos правільны + epos маўленне),

сукупнасць вымаўленчых нормаў, уласцівых літаратурнай мове, якія забяспечваюць аднастайнасць гукавога афармлення вуснай мовы.

2) Раздзел мовазнаўства, які вывучае нормы вымаўлення. Непарыўна звязана з фанетычнай сістэмай мовы, бо ўключае і характарыстыку вымаўлення асобных гукаў (арфафанію, напр. дзеканне, цеканне, неаглушэнне «й» і г.д.) і іх вымаўленне ў залежнасці ад пазіцыі ў слове. Такія, напр., выразныя асаблівасці бел. фанетыкі, як недысімілятыўнае аканне («вада», «маладзік», «чалавек»), прыстаўныя галосныя («ільняны», «аўторак», «імгла») і зычныя («вока», «завочнік»), мяккія свісцячыя «з» і «с» перад наступнымі мяккімі («бязлесіца», «з зімы», «песня»), мяккія афрыкаты «дз» і «ц» («Дзвіна», «дзверы», «цвёрды»), губна-губны «в(ў)» («траўка», «жоўты»), падоўжаныя зычныя («збожжа», «галлё», «насенне») замацаваліся як арфаэпічныя нормы. Да арфаграфіі часта адносяць таксама правілы пастаноўкі націску і інтанацыйныя правілы.

Літ.:

Янкоўскі Ф.М. Беларускае літаратурнае вымаўленне. 4 выд. Мн., 1976;

Беларуская граматыка. Ч. 1. Мн., 1985;

Фанетыка беларускай літаратурнай мовы. Мн., 1989.

т. 1, с. 516

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

proper

[ˈprɑ:pər]

adj.

1) пра́вільны, адпаве́дны, нале́жны, прысто́йны, сьці́слы

proper behavior — прысто́йнае трыма́ньне

in the proper way — нале́жным спо́сабам

it is not proper — не гадзі́цца

2) сьці́слы, дакла́дны

the population of Mensk proper — жыха́рства само́га Ме́нску (без прадме́сьцяў)

3) proper name — ула́снае імя́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

proper [ˈprɒpə] adj.

1. адпаве́дны, нале́жны, падыхо́дзячы;

in the proper way/order нале́жным чы́нам; у нале́жным пара́дку;

I’m not sure that’s a proper subject for a school debate. Я не ўпэўнены, што гэтая тэма падыходзіць для школьнай дыскусіі.

2. прысто́йны

3. пра́вільны

4. (пасля назоўніка) у ву́зкім значэ́нні, ва ўла́сным сэ́нсе;

Physics proper doesn’t interest me. Фізіка сама па сабе мяне не цікавіць.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

true

[tru:]

1.

adj.

1) праўдзі́вы

2) рэчаі́сны, сапра́ўдны

true gold — сапра́ўднае зо́лата

a true patriot — адда́ны патрыёт

3) адпаве́дны, пра́вільны; дакла́дны

a true copy — дакла́дная ко́пія

4) зако́нны

a true heir — зако́нны спа́дчыньнік

2.

adv.

праўдзі́ва, дакла́дна

His words ring true — Яго́ныя сло́вы гуча́ць праўдзі́ва

•

- come true

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

дакла́дны, ‑ая, ‑ае.

1. Які адпавядае ісціне; сапраўдны. Дакладная вага. Дакладная колькасць. // Здольны паказваць, вызначаць што‑н. у поўнай адпаведнасці з сапраўднасцю; правільны. Дакладны гадзіннік. Дакладныя прыборы.

2. Поўнасцю адпаведны якому‑н. узору, якім‑н. патрабаванням, устаноўленым законам, правілам. Дакладная копія. Дакладнае выкананне загаду. □ Ярохін не ведаў дакладнага перакладу апошняга слова, але зразумеў іменна так. Шамякін.

3. Канкрэтны, вычарпальны, правільны; не прыблізны, не агульны. Дакладныя інструкцыі. Дакладны адрас. Дакладны адказ. Дакладны ўлік. Дакладныя веды. // Выразны, ясны, зразумелы. Дакладная дэфініцыя. □ Мікалай Патапавіч гаварыў гучна, адрывіста, не надта падбіраючы адпаведныя словы, а ў Глінскага голас быў ціхі, сказы дакладныя, выразы трапныя. Кулакоўскі. // Такі, што не выклікае сумненняў; верагодны, пэўны. Дакладныя крыніцы. □ Гогаберыдзе гаварыў з такой упэўненасцю, быццам пра ўсё гэта ў яго меліся дакладныя весткі. Мележ.

4. Акуратны, пунктуальны. Ірына, як і заўсёды, дакладная: вячэру і абед яна прыносіць у адзін і той жа час. Даніленка.

5. Такі, у якім асобныя элементы выразна аддзелены адзін ад другога. Дакладныя рухі. Дакладныя прыёмы. Дакладны крок.

6. Добра арганізаваны; акуратны; зладжаны. Дакладны рэжым заняткаў. Дакладная работа машыны.

•••

Дакладныя навукі гл. навука.

дакладны́, ‑а́я, ‑о́е.

1. Які змяшчае ў сабе даклад, прызначаны для даклада (у 2 знач.). — Вы, таварыш Шыянок, напішыце падрабязна ўсё гэта ў дакладней запісцы на маё імя, а я пастаўлю пытанне на бюро гаркома. Сабаленка.

2. у знач. наз. дакладна́я, ‑ой, ж. Дзелавая папера з кароткім выкладам сутнасці справы, якая павінна разглядацца. Жэрдзін за подпісам камбата паслаў дакладную ў штаб палка. Няхай.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Раўні́вы ’ахоплены зайздрасцю, недаверам, нявер’ем у каханні’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), сюды ж раўні́ць ’раўнаваць’: раўніў ка ўсім (Ян.); рэўні́вы ’тс’ (ТС), ст.-бел. ревн​ѕикъ ’раўнівы’ (XVI ст., Карскі 2-3, 36). Параўн. укр. ревни́вий, рус. ревни́вый ’хто сумняваецца ў адданасці, шчырасці пачуццяў’, польск. rzewniwy ’расчулены, усхваляваны’, чэш. řevnivý, серб.-харв. ревнив, ревњив (з рускай, Глухак, 526), балг. ревни́в, ст.-слав. рьвьнивъ, ревнивъ ’хто падазрае ў нявернасці’. Прасл. *rьvьnivъ(jь) утворанае ад *rьvьnъ ’старанны, імклівы’, параўн. серб.-харв. ре́ван ’сумны’, славен. réven ’бедны, жалюгодны’, польск. rzewny ’чулы, чуллівы; шчыры, адданы’, якое звязваюць з раўці (гл. раўсці), гл. Фасмер, 3, 455; БЕР, 6, 199. У народнай мове звязваецца з дзеясловам раўнава́ць ’прыраўноўваць, супастаўляць’, параўн. раўнаваць (ровнова́ць) ’зраўноўваць; параўноўваць; даваць правільны кірунак, прымяняць; не давяраць у каханні’ (Нас.); роўнова́ць ’пытаць (?)’: До крыніцы побежала / Гей ліце свое раўнавала (Доўн.-Зап., Пін.), што да роўны (гл.). Гл. таксама рэўнасць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)