паліга́мія, ‑і, ж.

Спец.

1. Мнагашлюбнасць; мнагамужжа і мнагажонства.

2. У жывёл: спароўванне самца на працягу аднаго сезону з некалькімі самкамі.

3. Існаванне на адной расліне двухполых кветак побач з аднаполымі.

[Ад грэч. polý — многа і gámos — шлюб.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шпіяна́ж, ‑у, м.

Злачынная дзейнасць шпіёна (шпіёнаў). Не менш бязлітасна грабіла, эксплуатавала сялян і гарадскі люд духавенства, пускаючы ў ход побач з грубым насіллем усякага роду падман, подкуп, шпіянаж, інтрыгі. Алексютовіч.

[Ням. Spionage.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

яхт-клу́б, ‑а, м.

Спартыўная арганізацыя, якая займаецца водным, пераважна парусным спортам. // Водная станцыя такой арганізацыі, а таксама памяшканне, дзе знаходзіцца такая арганізацыя. А побач — замак Пятра Першага, яхт-клуб. Новікаў.

[Ад англ. jacht-club.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Лятэрачка ’драўлянае маленькае колца калаўрота, якое знаходзіцца побач са шпулькай і перадае ёй руханне вялікага кола’ (рас., Шатал.). З мутэрачка < польск. muterka < ням. Mutter ’гайка’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

каталіцы́зм

(с.-лац. catholicismus, ад гр. katholikos = галоўны, усеагульны)

адзін з найбольш пашыраных кірункаў у хрысціянстве (побач з праваслаўем і пратэстантызмам), які ўзначальвае рымскі папа.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

каню́к, ‑а, м.

Тое, што і каня (у 1 знач.). Над полем кружылі два вялізныя канюкі. Федасеенка. Дразды ды заранкі, якія жылі побач, ніколі не баяліся канюкоў, якія луналі ў небе. Ігнаценка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ікс, ‑а, м.

1. Назва трэцяй ад канца літары (x) лацінскага алфавіта.

2. Невядомая велічыня, якая абазначаецца гэтай літарай (побач з літарамі y, z). // Умоўнае абазначэнне невядомай або знарок не названай асобы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гекза́метр, ‑а, м.

Шасцістопны дактылічны вершаваны размер з пастаяннай цэзурай, які склаўся ў антычнай паэзіі. Дзякуючы Максіму Багдановічу ў беларускай паэзіі з’явіліся, побач з гекзаметрамі, александрыйскім і асклепіядаўскім вершамі, выдатныя пентаметры. Майхровіч.

[Грэч. hexámetron ад héx — шэсць і métron — мера.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

варчако́вы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Які мае адносіны да варчака. Хвіліны праз тры.. [Шайдоб] ужо ішоў побач з Саўкам і, нібы малады варчаковы конік, раз-пораз забягаў яму наперад і спіхваў са сцежкі. Федасеенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пабо́чны, -ая, -ае.

1. Які існуе побач з галоўным, асноўным, другарадным.

П. тыпаж у п’есе.

2. Не свой, які не належыць да дадзенага грамадства, установы, сям’і і пад.

Пабочным (наз.) уваход забаронены.

3. Які не мае непасрэдных адносін да чаго-н.

Пабочныя меркаванні.

4. Народжаны без шлюбу (уст.).

П. сын.

○

Пабочнае слова або пабочны сказ — у граматыцы: інтанацыйна адасобленае слова ці сказ унутры другога сказа, якія выражаюць розныя віды адносін таго, хто гаворыць, да таго, пра што ён гаворыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)