нажы́ць, ‑жыву, ‑жывеш, ‑жыве; ‑жывём, ‑жывяце; зак.
1. што і чаго. Набыць паступова, назапасіць. — Якая там гаспадарка, — махнуў рукою Тарэнта. — Мусіць, ніколі ўжо яе не нажыву. Галавач. — Мілы браце! У чужой хаце Не нажыць табе багацця. Колас. // Набыць, купіць што‑н. Надзейны я нажыў карэц, Заўсёды п’ю ім квас. Непачаловіч.
2. каго-што і каго-чаго. Атрымаць, набыць (звычайна што‑н. непрыемнае, непажаданае). Нажыць гора. Нажыць сораму. Нажыць ворага. □ Мы ў зямлянках Чэрствы хлеб жавалі, Рэўматызмы Дружна нажывалі. Панчанка.
3. Разм. Пражыць нейкі час (звычайна нядоўгі). У гасцях доўга не нажывеш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прывы́кнуць, прывыка́ць ’набыць прывычку; прывучыцца; асвоіцца’ (Бяльк., ТСБМ). Працягвае ст.-бел. привыкнути, привыкати, якое ад выкнути, гл. вы́кнуць (< прасл. *vyknǫti); сюды ж прывы́чка ’схільнасць, манера паводзін, звычай’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́старацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак., што.
Разм. Здабыць, набыць што‑н. стараннымі намаганнямі. Выстарацца пуцёўку на курорт. Як ні стараліся, нічога не выстараліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абані́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., каго-што.
Уст. Атрымаць (атрымліваў) па абанеменце; набыць (набываць) права карыстання чым‑н. на пэўны тэрмін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нагандлява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; зак., чаго.
1. Набыць гандлем у нейкай колькасці. Нагандляваць кучу грошай.
2. Разм. Прадаць чаго‑н. на нейкую суму.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накра́сці, ‑краду, ‑крадзеш, ‑крадзе; зак., чаго.
Набыць крадзяжом нейкую (звычайна вялікую) колькасць чаго‑н. [Сузон] накраў у лесе жэрдак і трохі падправіў гумно. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пракуры́цца, ‑куруся, ‑курышся, ‑курыцца; зак.
Разм.
1. Набыць спецыфічны пах ад пастаяннага ўздзеяння тытунёвага дыму.
2. Зрасходаваць усё курыва і сродкі на курыва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
атрыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; атры́маны; зак.
1. каго-што. Узяць, набыць тое, што прысылаюць, даюць, прапаноўваюць, уручаюць, прысвойваюць.
А. пісьмо.
А. зарплату.
А. падзяку.
А. кватэру.
А. вучонае званне.
2. што. Прыняць да выканання, набыць права на выкананне чаго-н.
А. загад.
А. слова.
3. што. Здабыць, вынайсці ў працэсе пошукаў.
А. бензін з нафты.
4. што. Зазнаць, адчуць.
А. задавальненне.
5. што. Захварэць на што-н.
А. насмарк.
6. што. Стаць шырока вядомым.
А. прызнанне.
7. Аказацца пабітым (разм.).
А. па руках.
|| незак. атры́мліваць, -аю, -аеш, -ае і атрымо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. атрыма́нне, -я, н. (да 1—4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стяжа́ть книжн.
1. сов. прыдба́ць (нажы́ць); (о корыстной наживе) нагрэ́бці;
он стяжа́л большо́й капита́л ён нажы́ў (нагро́б) шмат гро́шай;
2. сов. здабы́ць, набы́ць;
стяжа́ть сла́ву здабы́ць (набы́ць) сла́ву;
3. несов. называ́ць; грэ́бці; см. стяжа́ть 1;
4. несов. здабыва́ць; см. стяжа́ть 2.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́рабіцца, -блюся, -бішся, -біцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Набыць пэўныя асаблівасці ў працэсе вытворчасці, работы.
Шкура добра вырабілася.
2. Запэцкацца (разм.).
В. ў сажу.
3. Выбрацца са складанага становішча, выкруціцца (разм.).
Як нам тут в.?
|| незак. вырабля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)