Verbum

анлайнавы слоўнік

набы́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
	адз.	мн.
1-я ас.	набу́ду	набу́дзем
2-я ас.	набу́дзеш	набу́дзеце
3-я ас.	набу́дзе	набу́дуць
Прошлы час
м.	набы́ў	набылі́
ж.	набыла́
н.	набыла́ набыло́
Загадны лад
2-я ас.	набу́дзь	набу́дзьце
Дзеепрыслоўе
прош. час	набы́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

набы́ць², -бу́ду, -бу́дзеш, -бу́дзе; -бы́ў, -была́, -ло́; -бу́дзь; зак. (разм.).

Тое, што і набыцца (у 1 знач.), ужыв. звычайна толькі з адмоўем.

Доўга ты тут не набудзеш.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

набы́ць¹, -бу́ду, -бу́дзеш, -бу́дзе; -бы́ў, -была́, -ло́; -бу́дзь; зак.

1. каго-што. Стаць уладальнікам чаго-н.

Н. кватэру.

2. што. Атрымаць спецыяльнасць.

Н. прафесію.

3. што. Зрабіцца якім-н. па знешнім выглядзе.

Пакой набыў утульны выгляд.

4. што. Заслужыць, здабыць прызнанне.

Н. аўтарытэт.

5. што. Захварэць чым-н. (разм.).

Н. гастрыт.

|| незак. набыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. набыццё, -я́, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

набы́ць I сов.

1. (стать обладателем) приобрести́;

н. каня́ — приобрести́ ло́шадь;

2. приобрести́, овладе́ть (чем);

н. ве́ды — приобрести́ зна́ния; овладе́ть зна́ниями;

н. пра́ва — приобрести́ пра́во;

3. приня́ть, приобрести́;

пако́й набы́ў ране́йшы вы́гляд — ко́мната приняла́ (приобрела́) пре́жний вид;

размо́ва ~ла́ во́стры хара́ктар — разгово́р при́нял о́стрый хара́ктер;

4. (заработать) заслужи́ть, сниска́ть, стяжа́ть;

н. сла́ву — заслужи́ть (сниска́ть, стяжа́ть) сла́ву;

5. (что-л. неприятное) получи́ть, нажи́ть;

н. хваро́бу — получи́ть (нажи́ть) боле́знь

набы́ць II сов., разг. (какое-л. время) пробы́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

набы́ць ¹, ‑бу́ду, ‑бу́дзеш, ‑бу́дзе; пр. набы́ў, ‑была́, ‑ло́; заг. набу́дзь; зак., каго-што.

1. Стаць, зрабіцца ўладальнікам чаго‑н. Набыць машыну. Набыць паліто. □ [Старшыня:] Летась паўтаратонку купілі, сёлета дзве жняяркі набылі, конную малатарню прыдбалі... Краўчанка. // Купіць. Крушынскі набыў цацку за дзесяць капеек і зайшоў у кнігарню. Бядуля. // Дастаць дзе‑н., раздабыць. Набыць пропуск. □ [Слаўка:] — Кожны, хто збіраецца ў атрад, павінен набыць цёплую вопратку. Новікаў.

2. Атрымаць, засвоіць. Набыць права. Набыць спецыяльнасць. □ Прафесію балетмайстра .. [Люлін] набыў адразу ж пасля вайны. Дадзіёмаў. [Лабановічу] хацелася пашырыць свой кругагляд, набыць тыя веды, якіх яму так бракавала. Колас.

3. Стаць, зрабіцца якім‑н. Пакой зноў набыў свой натуральны выгляд. Мурашка. Пакрысе гаворка набыла тую лёгкасць, калі не трэба шукаць слоў — усё неяк прыходзіць само сабой, толькі не перашкаджай. Гаўрылкін. Паветра набыло свінцова-сіняваты колер. Хомчанка.

4. Заслужыць, здабыць; атрымаць. Набыць вялікае значэнне. Набыць актуальнасць. □ За апошнія дзесяцігоддзі рэвалюцыйны працэс набыў сапраўды сусветны размах. «Звязда». За паўтара года кіравання атрадам «Сокал», які потым вырас у брыгаду, камбрыг набыў у вобласці слаўнае імя — «Грозны». Брыль.

5. Разм. Захварэць чым‑н. Набыць туберкулёз. Набыць язву.

набы́ць ², ‑буду, ‑будзеш, ‑будзе; пр. набыў, ‑была, ‑было; зак.

Разм. Тое, што і набыцца (у 1 знач.), толькі ўжываецца звычайна з адмоўем «не». [Наўмыснік:] — Я службовы чалавек быў калісьці: то па маёнтках за аратага быў, то раз у леснікі к пану ўбіўся, але доўга не набыў. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

набыць, нажыць, дастаць, узяць, прыдбаць, займець, здабыць, раздабыць, расстарацца, выстарацца, прыстарацца, разжыцца, завесці / з цяжкасцю: агораць; справіць, пажывіцца, абабіць, узбіцца, арганізаваць (разм.); дабыць, папасці, згарусціць (абл.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

приобрести́ сов.

1. (стать обладателем чего-л.) набы́ць, мног. панабыва́ць; прыдба́ць; (купить) купі́ць;

приобрести́ о́пыт набы́ць во́пыт;

приобрести́ костю́м набы́ць (прыдба́ць, купі́ць) касцю́м;

2. (получить) набы́ць, мног. панабыва́ць;

приобрести́ зна́ния набы́ць ве́ды;

3. (заслужить, снискать) здабы́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

промы́слить сов., уст. раздабы́ць, здабы́ць, набы́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бакара́, нескл., н.

Адзін з лепшых гатункаў хрустальных вырабаў.

Набыць б.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нажыўны́, -а́я, -о́е.

Такі, які можна нажыць, набыць.

Вопыт — справа нажыўная.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)