ге́ма

(лац. gemma)

каштоўны камень з выразаным на ім надпісам або малюнкам (інталія, камея); выкарыстоўваўся даўней як пячатка, амулет, упрыгожанне.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

хрызаберы́л

(ад хрыза- + берыл)

мінерал класа вокісаў і гідравокісаў, каштоўны празрысты камень зялёнага або залаціста-жоўтага колеру са шкляным бляскам.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

дро́жджы, дражджэй; адз. няма.

Род аднаклетачных мікраскапічных грыбоў, якія выклікаюць браджэнне, а таксама рэчыва з такіх грыбоў, якое прымяняецца ў хлебапячэнні, прыгатаванні піва і пад. Піўныя дрожджы. Цеста на дражджах.

•••

Кармавыя дрожджы — каштоўны бялковы корм для сельскагаспадарчай жывёлы, які атрымліваецца вырошчваннем дражджэй на адходах харчовай прамысловасці і іншых прадуктах.

Як на дражджах — вельмі хутка (расці, паднімацца і пад.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

распяка́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.

Разм.

1. Рабіць каму‑н. суровую вымову. Па дарозе .. [Іван Мацвеевіч] часта спыняе машыну. На лесапілцы распякае нядбайных мужчын за тое, што ўсюды параскіданы каштоўны піламатэрыял. Хведаровіч.

2. Выклікаць у каго‑н. моцнае ўзбуджэнне, гнеў, раздражненне. Чыжык спыніўся. Злосць, а найбольш крыўда распякалі яго. Лупсякоў. Спакойны павучальны лад гаворкі Шкробата распякаў Насціну ганарыстасць. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Та́лент ’надзвычайныя здольнасці’; ’чалавек з надзвычайнымі здольнасцямі’ (ТСБМ), ’прыродны дар, здольнасць’, ’пакліканне’ (Ласт., Сл. ПЗБ), тале́нт ’тс’ (Байк. і Некр.), та́лінт ’здольнасць да нейкага майстэрства ці мастацтва’ (Варл.). Праз польск. talent, з франц. talent ’здольнасць, прыродны дар’, што да лац. talentum ’грэчаская мера вагі і грашовая адзінка’ < грэч. ταλαντον ’тс’, гл. талант. Развіццё значэння ад ’каштоўная манета’, ’каштоўны дар’ да ’прыродны дар’, ’выключныя здольнасці’ (Брукнер, 564; Длугаш-Курчабова, 493).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

карбу́нкул

(лац. carbunculus = вугольчык)

1) уст. каштоўны камень чырвонага колеру, чырвоны гранат;

2) гнойнае запаленне глыбокіх слаёў скуры і падскурнай клятчаткі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

рубі́н

(с.-лац. robinus, ад лац ruber = чырвоны)

мінерал класа вокіслаў і гідравокіслаў, які з’яўляецца разнавіднасцю карунду, каштоўны камень чырвонага колеру.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ГІЯЦЫ́НТ

(назва ад падабенства афарбоўкі да пурпурова-чырвоных кветак гіяцынта),

мінерал, празрыстая марганецзмяшчальная ювелірная разнавіднасць цыркону густа-чырвонага ці чырванавата-карычневага колеру. Крышталі — чатырохгранныя прызмы з пірамідальнымі галоўкамі. Бляск алмазны. Цв. 6,5—7,5. Шчыльн. 3,9—4,7 г/см³. Гіяцынты ювелірнай якасці трапляюцца пераважна ў шчолачна-высокагліназёмных базальтах, кімберлітавых і сіенітавых пегматытах. Здабыча ў Шры-Ланцы, Бразіліі, Аўстраліі, на Мадагаскары. Каштоўны камень.

т. 5, с. 279

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

бага́ты

1. (каштоўны, раскошны) reich, hérrlich, práchtvoll;

2.:

бага́ты на што-н. reich (an D);

◊

чым бага́ты, тым і ра́ды was ich hab, das geb ich gern

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

жадэі́т

(фр. jadeite)

мінерал, які належыць да групы манаклінных піраксенаў, сілікат натрыю і алюмінію зялёнага, белага ці карычневага колеру; каштоўны вырабны камень.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)