Пасрэ́дны ’невысокі па якасці, звычайны’ (ТСБМ). Калька з рус. посредственный пры ад’ідэацыі польск. pośredni ’ускосны’, ’сярэдні’, ’дапаможны’. Мае кніжны характар. Параўн., аднак, серб.-харв. по̀средан ’пасрэдны’, ’сярэдні’, ’ускосны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пато́ркаць, пату́ркаць, нато́рнуць ’пасадзіць (расаду, цыбулю)’ (даўг., брасл., в.-дзв., рас., Сл. ПЗБ). Семантычная калька з літ. padíegti ’пасадзіць’ і ’калоць’. Генетычна адносіцца да tъrk‑ati > то́ркаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пачканос ’лілія стракатая, Lilium martagon L.’ (Шат.), ’лілія чырвоная, Lilium bulbiferum L: (мін., Кіс.). Калька з лац. назвы — цыбуляносная, у якім (паводле падабенства) слова цыбуля заменена словам почка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сту́дзька ‘чалавек, які баіцца холаду, мярзляк’ (Нас.), ‘зяблік, берасцянка’ (Байк. і Некр.). Вытворнае ад студзіць з суф. ‑к(а). У апошнім значэнні, відаць, штучнае ўтварэнне, калька рус. зяблик.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Відавочца ’сведка здарэння, падзеі’ (КТС). Калька з рус. очевидец, аднак з польск. суфіксам Nomina agentis ‑ca (прасл. ‑ьca), які на ўсх.-слав. глебе даў ‑ец/‑ац; параўн. бел. відавочац.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пасі́ліць ’змагчы’, павільваць, посіловаць ’перамагаць, здолець’, пасільный ’пераможаны’ (Бяльк., ТС), рус. пск., цвяр. посилить ’пераадолець, перамагчы’, укр. посиліти ’асіліць’. Да сіла (гл.). Нерэгулярнае семантычнае ўтварэнне — калька (?) — уплыў дзеяслова пабароць (?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́сшук, росшукі ’следчыя і аператыўныя дзеянні з мэтай выявіць злачынца, украдзеную маёмасць і да т. п.’ (ТСБМ). Калька з рус. розыск (< роз- + иска́ть = шука́ць) пры ад’ідэацыі польск. poszukiwania ’пошукі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Добразычлі́вы ’добразычлівы’ (БРС), укр. добрози́чли́вий. Здаецца, запазычанне (дакладней, калька) з рус. доброжела́тельный, благожела́тельный (параўн. доброхо́т у Шанскага, 1, Д, Е, Ж, 147). Сюды адносіцца добразычлі́васць, якое калькуе рус. доброжела́тельность, благожела́тельность.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Падпо́льшчык ’той, хто працуе ва ўмовах падполля’. Да падполле ’дзейнасць, накіраваная супраць улад, якая праходзіць тайна’ < пол (гл.). Калька (або запазычанне) рус. подпо́льщик (Крукоўскі, Уплыў, III). Аналагічна падпо́льшчыца < рус. подпо́льщица.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пляцоўка ’роўнае месца на зямлі’ (ТСБМ). Паводле Германовіча (Аб нек. асабл., 13), памянш. да пляц ’участак’ (гл.). Пляцоўка ’роўнае месца паміж двума лесвічнымі маршамі’ (ТСБМ) — калька з рус. площадка ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)