Проч 1 ’акрамя’ (Нас., ТС). З апроч (гл. апрача) з адпадзеннем галоснай пратэзы.

Проч 2 ’прэч’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Паводле аўтараў слоўніка (там жа), з рус. прочь ’тс’, што неабавязкова, параўн. ст.-бел. прочъ: вышол прочъ (Карскі, 1, 322).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прызы́рыць ’прыпячы’ (ТС). Прыставачна-суфіксальнае ўтварэнне ад зафіксаванага там жа зыр ’гарачыня, спёка, жар’ (гл.). Верагодна, сюды ж трэба аднесці прызы́рыць ’прымусіць; прыструніць’ (Шат., Хрэст. дыял., ТС) з далейшым развіццём семантыкі ’пячы’ → ’біць’. Гл. таксама Антропаў, Супр. чыт. III, 14.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пу́тачка ’курачка’: патачка, патачка, села прр прр (гавораць, калі хочуць злавіць курыцу (барыс., LKK, 16, 187)). Грынавяцкене і інш. (там жа) звязваюць з літ. pututė ’тс’; Лаўчутэ (Балтизмы, 147) адносіць да слоў, балтыйскае паходжанне якіх недастаткова аргументаванае. Гл. пу́ця ’курыца’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Развігну́цца, розвігну́цца ’выпрастацца’: не можэ розвігнуцца, ходзіць раком (ТС). Магчыма, сюды ж і розвінуцца ’расплюшчыцца (пра вочы)’ (там жа). Няясна; магчыма, ў корані захавалася рэліктавая форма ‑віг, суадносная з серб.-харв. вигови ’сіло’, виг ’пастка’, параўн. Мартынаў, Зб. Крапіве, 211–212.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Супрацо́ўнік ’той, хто працуе разам у якой-небудзь установе, служачы’ (ТСБМ, Ласт.), вытворныя супрацо́ўніцтва, супрацо́ўнічаць (там жа). З су- і кораня прац‑ (гл. праца); калька рус. сотру́дник, сотру́днтать і г. д. Параўн. сучаснае (адваротны дэрыват?) супра́ца ’супрацоўніцтва’ (Беларусіка, 19, 226).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Трыву́х(а) (треву́ха, треву́х) ‘удар, поўха’ (Нас.), трыву́шина ‘аплявуха’ (там жа), трыву́шыць ‘біць у вуха’ (Юрч. Вытв.). З рускай мовы: треу́х ‘поўха’. Паводле Фасмера (4, 101), з тре‑ і у́хо, першая частка, відаць, з тре́снуть ‘ударыць, стукнуць’, параўн. рус. затре́щина ‘аплявуха’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ні I

1. частица, в разн. знач. ни;

на ву́ліцы ні душы́ — на у́лице ни души́;

ні адзі́н — ни оди́н;

што ні кажы́, а е́хаць давядзе́цца — что ни говори́, а е́хать придётся;

хто б там ні быў — кто бы там ни́ был;

ні кро́ку дале́й! — ни ша́гу да́льше!;

2. союз ни;

ні ён, ні яна́ не пры́йдуць — ни он, ни она́ не приду́т;

◊ ні-ні — ни-ни;

ні мур-му́р — ни гугу́;

ні з ме́сца — ни с ме́ста;

ні на ёту — ни на йо́ту

ні II (отделяемая часть отриц. мест.) ни;

ні пра што́ не было́ гаво́ркі — ни о чём не́ было разгово́ра;

ён ні на ко́га не ска́рдзіўся — он ни на кого́ не жа́ловался

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

поло́жим вводн. сл.

1. (допустим) дапу́сцім;

поло́жим, что вы пра́вы дапу́сцім, што ва́ша пра́ўда (вы ма́еце ра́цыю);

поло́жим, что пора́ уже́ дапу́сцім, што час ужо;

2. (правда) пра́ўда нескл., ж.;

он-то, поло́жим, не пришёл, но… ён, пра́ўда, не прыйшо́ў, але́…;

3. межд. / ну, поло́жим! ну, дзе там!, ну, што вы!; (посмотрим) ну, гэ́та (яшчэ́) паба́чым!

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

not [nɒt] adv.

1. не, ні (у спалучэнні з да паможнымі і мадальнымі дзеясловамі);

I don’t know. Я не ведаю;

You mustn’t do that. Ты не павінен гэта рабіць.

2. не (у адказах);

probably not напэ́ўна/ма́быць не;

Will he be there? – I fear not. Ён там будзе? – Баюся, што не.

3. не (у эмфатычных канструкцыях);

why not! чаму́ не!;

certainly not! кане́шне не!;

not at all! няма́за што! (у адказ на падзяку);

Not too loud, please! Цішэй, калі ласка!;

How much did it cost? – Not a penny. Колькі гэта каштавала? – Ні пені.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

will​1 [wɪl] n.

1. во́ля, сі́ла во́лі;

show great strength of will паказа́ць вялі́кую сі́лу во́лі;

lack of will бязво́лле;

by force of will сі́лаю во́лі

2. жада́нне, наме́р;

a will to live во́ля да жыцця́

3. завяшча́нне;

one’s last will and testament апо́шняя во́ля (юрыдычная формула ў завяшчанні);

make one’s will рабі́ць завяшча́нне

♦

at will калі́ захо́чаш; дастатко́ва, уво́лю;

at one’s own sweet will калі́ ўзду́маецца;

of one’s own free will па до́брай во́лі;

against one’s will су́праць во́лі;

where there’s a will there’s a way дзе хаце́нне, там уме́нне

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)