га́струла
(лац. gastrula, ад гр. gaster, -tros = страўнік)
стадыя развіцця зародка мнагаклетачных жывёл і чалавека (наступная за бластулай), на якой зародак мае двухслойную сценку і гастрацэль з бластапорам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
дыскваліфіка́цыя
(ад дыс + кваліфікацыя)
пазбаўленне кваліфікацыі, права займаць якуюн. пасаду, выконваць абавязкі, удзельнічаць у спартыўных спаборніцтвах і г. д. з-за неадпаведнасці прафесіянальным умовам або правілам (параўн. дэкваліфікацыя).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
інсцэні́раваць
(ад ін- + сцэна)
1) надаваць літаратурнаму твору сцэнічную форму (напр. і. раман);
2) перан. прытворна рабіць што-н. з намерам выдаць яго за сапраўднае (напр. і. вяселле).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ко́бальт
(с.-лац. cobaltum, ад ням. Kobold = дамавік, гном)
1) серабрыста-белы метал з чырванаватым адлівам, цвярдзейшы за жалеза;
2) цёмна-сіняя фарба, у склад якой уваходзіць кобальт.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Карвашы́ ’адкладныя нарукаўнікі ў світках часцей за ўсё каляровага сукна’ (КЭС), запазычанне з польск. karwasz, якое з венг. karvas (Брукнер, 221).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
будуа́р, ‑а, м.
Уст. Маленькая гасціная багатай жанчыны для прыёму найбольш блізкіх знаёмых. [Чарноцкі:] (з успышкай хвалявання) Тады, перад выездам, у самую апошнюю хвіліну, яна, нябожчыца, села за фартэпіяна, каб развітацца назаўсёды з усім тым... родным... вечным... Але .. [Міхалковіч] раптам увёў у яе будуар натоўп мужыкоў... Чорны. // Абсталяванне, мэбля такога пакоя. Будуар з чырвонага дрэва.
[Фр. boudoir.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́карабкацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. З вялікімі цяжкасцямі вылезці, выбрацца адкуль‑н. [Піліп Андрэевіч:] — Пакаціліся — то я.. [Сеньку] пад сябе падбяру, то ён наверх выкарабкаецца. Краўчанка. Міша сутаргава хапаўся рукамі за лёд, але выкарабкацца [з вады] не мог. Шыловіч. // перан. Выйсці, вызваліцца з цяжкага становішча. Як бы сабе ні было, а ён [Арцыховіч] выкарабкаўся з непрыемнага становішча. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выніка́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. З’яўляцца, паўставаць. [Вёскі] вынікалі з-за ўзгоркаў і хутка знікалі, адыходзячы ў далячынь. Галавач.
2. Узнікаць. Непаразуменні вынікалі рэдка. У часе работы вынікалі новыя пытанні.
3. З’яўляцца лагічным вынікам, узнікаць з чаго‑н. Як вынікае са сказанага. □ Насцярожанасць .. [Свідраля] вынікала з усяго таго, што адбылося днём у райкоме. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тынкава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак., што і без дап.
Пакрываць сцены або столь тынкам, каб зрабіць паверхню гладкая. Разам з бацькам .. [Журба] хадзіў на заробкі: мураваў печы, тынкаваў хаты. Няхай. Развітаецца [Валя] з сяброўкамі, з якімі вельмі здружылася за колькі дзён, і бягом па аўтобус. У Новалукомль. Зноў у сваю брыгаду. Будзе тынкаваць. Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лагоднік ’ліслівец’ (Нас., Бяльк.). Утварылася пры дапамозе суф. ‑нік (як і рус. угодник) пад уплывам народнай этымалогіі (блізкасць семантыкі). Гэта асабліва відаць у песні …святый Юрый за павознічка, святая Мікола за лагоднічка… (Бяс. 3), калі параўнаць з бытуючай на Беларусі назвай іконы св. Міколы Мікола‑ўгоднік.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)