1. Які мае адносіны да саматужнікаў, належыць ім. Саматужны я майстэрні. □ Вытворчасць саней — з даўняга часу вельмі пашыраны і скрозь вядомы саматужны промысел на Беларусі.«Помнікі».// Зроблены ўручную, не фабрычным спосабам. Дзядзька Марцін рэзаў сечку на саматужнай сячкарні, — відаць, збіраўся ехаць араць папар.Колас.// Недасканалы, прымітыўны па выкананню. Атрымалася [лістоўка] нягеглая з выгляду і нікога не ўзрадавала. Адразу кідалася ў вочы, што друк саматужны.Навуменка.
2.перан. Неарганізаваны, распылены, адасоблены. Галоўная рыса нашага руху, якая асабліва кідаецца ў вочы ў апошні час, гэта яго раздробленасць, яго саматужны, калі можна так сказаць, характар: мясцовыя гурткі ўзнікаюць і дзейнічаюць амаль зусім незалежна ад гурткоў у іншых месцах і нават (што асабліва важна) ад гурткоў, якія дзейнічалі і дзейнічаюць адначасова ў тых жа цэнтрах.Ленін.// Не падрыхтаваны належным чынам. [Шыянок:] — Мне здавалася, што я пагаварыў немаведама чаго. Нават баяўся, што сакратар парткома заўтра ўсыпле за маё саматужнае выступленне.Сабаленка.// Малакваліфікаваны. Адным словам, падрыхтоўка мая была неважнецкая, саматужная.Лужанін.[Пан Галыга:] — Ну! Музыка саматужны, Пакажыся, што за «грач».Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Quére
f - папярэ́чны напра́мак
in die ~ — упо́перак
j-m in die ~ kómmen* — станаві́цца каму́-н. упо́перак даро́гі
j-m in die ~ láufen* — папа́сціся каму́-н. на во́чы
etw. nach der ~ [der ~ nach] durchschnéiden* — разрэ́заць што-н. упо́перак
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
blícken
vi (aufA) глядзе́ць (на каго-н., на што-н.), зірну́ць (на каго-н., на што-н.)
zur Érde ~ — апусці́ць во́чы
sich ~ lássen* — пака́звацца
das lässt tief ~ — гэ́та мно́га зна́чыць, гэ́та наво́дзіць на разважа́нні
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
áufreißen
*
1.
vt
1) раздзіра́ць; расчыня́ць сі́лай
die Áugen ~ — вытрэ́шчваць [вылу́пліваць] во́чы
2) чарці́ць
2.
vi(s) ірва́цца; ло́пнуць
3.
(sich)
1) расчыня́цца (насцеж)
2) ірвану́цца (уверх)
3) узя́ць сябе́ ў ру́кі, скі́нуць з сябе́ здранцве́нне
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
хвалі́цца sich rühmen (усхваляцца); práhlen vi; gróßtun*аддз.vi, dícktun аддз.vi (разм.); sich brüsten (ганарыцца); renommíeren vi (выхваляцца, пускацьпылувочы);
хвалі́ццачым-н. mit etw. (D) práhlen;
не хва́лячыся [калі́ не хвалі́цца] óhne Ánmaßung; óhne zu renommíeren [zu práhlen];
гэ́тым ён не ста́не [не бу́дзе] хвалі́цца damit wird er sich nicht brüsten
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
зама́зацькаму-н во́чыj-m Sand in die Áugen stréuen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
даві́цца1, даўецца; зак.
Кончыць віцца, звіцца.
даві́цца2, даўлюся, давішся, давіцца; незак.
1. Задыхацца ад чаго‑н., што засела ў горле. Сабака дабіўся кветкай. □ Антось вылупіў вочы і моўчкі давіўся гарачай заціркай.Бядуля.// Задыхацца ад прыступу кашлю, смеху і пад. А навокал хлопцы давяцца ад смеху.Бачыла.//перан. Харчавацца чым‑н., што прыелася, абрыдла. — Ледзьве не чатыры гады давіўся .. [пашай] у акопах, каб яна спрахла.«ЛіМ».
2.Зал.да давіць 2 (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
здалёкіздалёку, прысл.
З далёкай адлегласці. Дзяўчына здалёк колькі разоў.. акідвала поглядам незнаёмага маладога хлопца, а падышоўшы бліжэй, апусціла вочы.Колас.Удзень, калі ціха, у лесе здалёку чуваць.Чорны.// З далёкай мясцовасці. — Адкуль самі будзеце, дзядуля? — запытаўся я, калі нагнаў зноў. — Здалёк. Старыцу ведаеце?Скрыган.— Мы з Чэрыкава. А вы здалёку? — тарахцела [Юля].Васілевіч.//перан. Без непасрэднага дачынення; праз нейкі прамежак часу. Гляджу на былое здалёк.Астрэйка.
•••
Пачаць здалёк (здалёку)гл. пачаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
азары́ць, ‑рыць; зак., што.
1. Асвяціць, зрабіць бачным. Салют азарыў горад. Святло ад лямпы азарыла твар. □ Маланка яркая на міг кароткі Юнацкі азарыла сілуэт.Гаўрусёў.
2. Зрабіць вясёлым, ажыўленым. Сэрца ласкай азарыць. □ Ты спляці з вясковых кветак Радасці узоры, У цябе ж такія вочы, Што душу азораць.Русак.
3. Нечакана праясніць свядомасць, розум (пра думку, здагадку). У поцемках яго [іспанца] душы Затлела іскра спачування, Якая ўспыхнула на міг І розум азарыла думкай.Аўрамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пага́нец, ‑нца, м.
Разм.лаянк.
1. Вельмі дрэнны, подлы чалавек. [Доктар:] — Колькі людзей праз гэтага паганца загінула, падумаць страшна.Грахоўскі.// Наогул пра каго‑н. непаслухмянага, надакучлівага і пад. [Жанчына:] — Колькі я цябе буду клікаць! Ну, паганец, не прыходзь дамоў! Я табе дам!Шамякін.Навёў тэадаліт — а гнус той слепіць вочы. Ну так і лезе дрэнь у нос, у рот, У вушы, за каўнер залазіць абармот. І не дасі паганцу рады.Корбан.
2.Уст. Нехрысціянін, чалавек іншай веры.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)