рука́ў, ‑кава, м.
1. Частка адзення, якая пакрывае руку ці частку рукі. Ціха падпоўз Міколка да машыніста, асцярожна таргануў яго за рукаў. Лынькоў. [Тамаш] схаваў пальцы рук у рукавы і зарагатаў. Чорны.
2. Адгалінаванне, якое адыходзіць ад галоўнага вусця ракі. З рукава рэчкі, падхопленая струменем, плыла некім сарваная галоўка лілеі. Арочка. Яшчэ дзесятак метраў быстрыні і рукавы рэчкі, вырваўшыся з-за вострава на шырыню, злучыліся. Брыль.
3. Труба ці кішка для адводу вадкасцей, газаў, сыпучых целаў. Пажарны рукаў. □ Па рукаве з каменных жорнаў Плыла бялей за снег мука. Астрэйка.
•••
Закасаўшы рукавы гл. закасаўшы.
Рукавом закусіць гл. закусіць.
Смяяцца ў рукаў гл. смяяцца.
Спусціўшы рукавы гл. спусціўшы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БІ́НГЕМ
(Bingham),
меднае радовішча на З ЗША (штат Юта), адно з найб. у свеце. Гідратэрмальнае меднапарфіравае з малібдэнам, да перыферыі руданосных інтрузій скарнавае і жыльнае. Запасы каля 1,5 млрд. т руды з сярэдняй колькасцю медзі 0,7% і малібдэну 0,029%. Як спадарожныя атрымліваюць плутоній, паладый, селен, нікель. Распрацоўваецца з 1880-х г. Здабыча каля 30 млн. т руды за год.
т. 3, с. 154
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Забрыта́ць ’надзець аброць’ (ТСБМ). Рус. дыял. смал., кур., арл., варонеж., цвяр., тул. заброта́ть ’тс’, смал., кур., тул. ’падпарадкавацца’. Утворана з прэфіксам за‑ ад брытаць (гл.), звязанага, відаць, з аброць (гл.), у якім выдзяляюць услед за Міклашычам (285) прэфікс *ob‑ і корань *rъt‑ (гл. рот).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ву́мнічаць ’мудраваць’ (Грыг.). Запазычана з рус. у́мничать, хутчэй за ўсё вусным шляхам з рускага гарадскога прастамоўя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мецэна́т, ‑а, М ‑наце, м.
У памешчыцка-буржуазным асяроддзі — багаты апякун навук і мастацтва. Уладальнік маёнтка пан Вашамірскі вярнуўся з-за граніцы і рашыў зрабіцца «мецэнатам мастацтва». Пшыркоў.
[Ад імя рымскага багацея Мецэната, які падтрымліваў паэтаў.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пабра́тацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Стаць пабрацімамі.
2. Уступіць у цесныя, сяброўскім адносіны; пасябраваць. Хлопчык хутка з .. [Зорыным] пабратаўся і цягаў ужо яго за нос і вушы. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напро́ці, прысл. і прыназ.
Разм. Тое, што і насупраць, насупроць. Давай далонь, сядай за стол напроці. Валасевіч. Вера сядзела напроці Максіма і не зводзіла з яго вачэй. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пра́сла, ‑а, ж.
Частка агароджы (паміж слупкамі). У пахіленых праслах плоту свістаў асенні вецер. Шарахоўскі. Коні былі прыведзены з начлегу і прывязаны за прасла каля дому гаспадара. Кавалёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ашы́йнік, ‑а, м.
Раменьчык з спражкай, які надзяваецца на шыю сабаку; аброжак. [Леснічыха] пазвала сваіх і шчыра ўзрадавалася, схапіла сабаку за ашыйнік, зацягнула да хлява і прывязала там. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кра́пка, ‑і, ДМ ‑пцы; Р мн. ‑пак; ж.
Разм. Тое, што і крапіна. На сіні званочак за дарогай сеў мятлік — карычневы, з белымі крапкамі на крыльцах. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)