цярпе́нне, ‑я, н.
1. Здольнасць цярпець (у 1 знач.), стойка пераносіць жыццёвыя нягоды, нястачу. Жыццё без цемры і цярпення, А ў ясным сонцы, як у байцы, Для ўсіх вякоў і пакаленняў Збудуеш, дыктатура працы. Купала. Жыла .. [Агрыпіна] ціха, нібы адпачываючы ад вялікай цяжкай дарогі, поўнай цярпення і ўсякіх зняваг. Пестрак.
2. Здольнасць доўгі час займацца чым‑н. адным; уменне захоўваць вытрымку, самавалоданне ў чаканні патрэбных вынікаў. Вывесці з цярпення. □ Дзед меў да сецей нахіленне, А вудзіць — не: не меў цярпення І не любіў наогул вуды. Колас. Трэба з сталі каваць, гартаваць гібкі верш, Абрабіць яго трэба з цярпеннем. Багдановіч.
•••
Цярпенне лопнула — вытрымка скончылася.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
léiden
*
1.
vt
1) паку́таваць
2) цярпе́ць, дапуска́ць
Scháden ~ — цярпе́ць стра́ту
j-n gut [gern] ~ können* [mögen*] — до́бра ста́віцца да каго́-н.
2.
vi
1) (an D, unter D, durch A) паку́таваць (ад чаго-н.)
2) (an D) хварэ́ць (чым-н., на што-н.)
únter etw. (D) ~ — паку́таваць ад чаго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
крах м Zusámmenbruch m -(e)s, -brüche; Bankrótt m -(e)s, -e; Crash [krɛʃ] m -s, -s;
крах ба́нка Bánken-Crash m;
крах каланія́льнай сістэ́мы der Zusámmenbruch des Koloniálsystems;
па цярпе́ць крах (zusámmen)bréchen* vi (s); Bankrótt máchen (збанкрутаваць), schéitern vi (s), plátzen vi (s)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
абавя́заны verpflíchtet; часцей перакладаецца формамі дзеясл müssen* і sóllen* (+ inf без zu);
я абавя́заны гэ́та зрабі́ць ich muß es tun;
ты не абавя́заны гэ́тага рабі́ць du sollst es nicht tun;
па-тво́йму [па-ва́шаму], я абавя́заны быў гэ́та цярпе́ць! іран ich sóllte mir das gefállen lássen!
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Пу́кацца ’лямантаваць, моцна крычаць’: пукаяцца там, аж с шкуры вылазіць (Шат.), ’паміраць (ад болю, ад прагнасці, ад смеху і пад.)’: у раскошы дзеўка аж пукаетца — хочэ замуж (Сержп.). Магчыма, у выніку эліпсіса, параўн.: (крычыць, смяецца і г. д.) аж на ём шкура пукаецца (Сержп.), што зводзіцца да пу́кацца ’лопацца’, гл. пукаць 1. Аднак чэш. pykat ’цярпець’, ст.-чэш. ’аплакваць, шкадаваць каго-небудзь, галасіць’, серб.-харв. pȉčiti ’крычаць, плакаць’, якія Гаўлава (Acta Univ. Olomouc., Misc. Ling., 1971, 71–72) лічыць роднаснымі лат. pukātiēs ’наракаць, прычытаць’, а таксама ’стукаць, біць’ і літ. pukuoti ’біць’, сведчаць, магчыма, пра старажытны характар семантычнага пераходу ’біць, лопаць’ — ’лямантаваць’ — ’паміраць’, гл. таксама Кралікава, Česka slavistika, 1998, 50.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
abide [əˈbaɪd] v.
1. трыва́ць, цярпе́ць;
How could you abide such conditions? Як вы маглі трываць гэтыя ўмовы?
2. (past, p.p. abode) fml жы́ць, пражыва́ць
3. (by) прытры́млівацца, трыма́цца (пра правілы, рашэнні і да т.п.);
abide by the law/the rules прытры́млівацца зако́ну/пра́вілаў;
abide by one’s promise выко́нваць сваё абяца́нне
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
agonize
[ˈægənaɪz]
1.
v.i.
1) аганізава́ць, мо́цна паку́таваць, цярпе́ць (фізы́чна або́ мара́льна)
2) Figur. ро́спачна імкну́цца, змага́цца, му́чыцца
to agonize over a problem — му́чыцца над прабле́май; бі́цца, як ры́ба аб лёд
2.
v.t.
му́чыць, зьдзе́кавацца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
бедава́ць, бядую, бядуеш, бядуе; незак.
1. Цярпець душэўныя пакуты; выказваць перажыванні, смутак, жаль. Змрокам таго дня.. [Нявада] пачаў абыходзіць увесь той родны кут, па якім гэтулькі бедаваў. Чорны. У хаце Сцяпана Касцевіча ў гэты час сабралася многа людзей.. Абмяркоўвалі ўсё здарэнне, бедавалі, ахалі, клялі... Пестрак. // Турбавацца, хвалявацца, клапаціцца аб кім‑, чым‑н. [Маці:] — У тваёй [Сцяпанкавай] галаве толькі цацкі. Каб ты лепей бедаваў аб тым, хто сёлета ў нас поле араць будзе, хто шнур засее. Бядуля. [Валя Валодзю:] — Ты бедаваў, што білет прападзе. Вось запрасі Надзю. Крапіва.
2. Жыць у нястачы, беднасці; гараваць. Мянялася жыццё нядаўніх беднякоў, бедавалі ад вясны да зімы, жабруючы і гнучы спіны за кавалак хлеба. Кухараў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ло́пацца, ‑аецца; незак.
1. Даваць трэшчыны, разломвацца, раздзірацца; трэскацца. Лопаецца скура на руках. Лёд лопаецца. □ Лопаліся шыбы вокнаў, і з іх вырывалася клубы дыму і языкі полымя. Лупсякоў. Уначы ад марозу лопаліся бярвенні ў сценах. Хомчанка. // Ірвацца з трэскам. Струны лопаюцца. Трос лопаецца. // Трэскаючыся, распадацца. На ўзгорках ужо зусім суха. Лопаюцца прыгрэтыя сонцам пупышкі арэшніку. Жычка. // Выбухаць, разрывацца (пра бомбы, снарады, міны і пад.). Снарады сталі густа, са скрогатам лопацца над танкамі. Мележ. // Надзімаючыся, разрывацца і знікаць. У лужынах на асфальце ўсхопліваліся і, праплыўшы крыху, лопаліся бурбалкі. Карпаў.
2. перан. Разм. Цярпець поўную няўдачу, крах. Лопаюцца планы. Лопаюцца надзеі.
•••
Лопацца са смеху — тое, што і паміраць са смеху (гл. паміраць).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
stomach
[ˈstʌmək]
1.
n.
стра́ўнік -а m.; жыво́т -ата́ m.; трыбу́х -а́ m.
2.
v.t.
1) перава́рваць, ператраўля́ць
2) Figur. цярпе́ць; трыва́ць
He could not stomach such insults — Ён ня мог сьцярпе́ць такі́х зьнява́гаў
•
- turn one’s stomach
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)