стра́ціць, стра́чу, стра́ціш, стра́ціць; стра́чаны; зак.

1. каго-што. Застацца без каго-, чаго-н.; панесці страты.

С. сябра.

С. працу.

У вайне Беларусь страціла кожнага трэцяга.

2. што. Без карысці, марна патраціць што-н. (пра час, грошы і пад.).

С. цэлы месяц.

С. многа грошай без патрэбы.

3. што. Не захаваць, не зберагчы што-н.

С. сілы і здароўе.

4. што. Часткова або поўнасцю пазбавіцца якіх-н. уласцівасцей, якасцей, сувязей і пад.

С. надзею.

С. давер.

С. сувязь з аднакласнікамі.

5. што. Збіцца з дарогі, згубіць след.

С. сцежку.

◊

Страціць ласку ў каго — перастаць быць у пашане, павазе.

Страціць прытомнасць — абамлець, самлець.

Страціць розум — здурнець.

|| незак. стра́чваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

пазыча́ць, пазы́чыць (áus)leihen* vt; bórgen vt (разм) (каму-н D, у каго-н bei, von D);

ён пазы́чыў мне 1000 е́ўра er lieh [bórgte] mir 1000 Éuro;

я пазы́чыў гэ́тыя гро́шы ў ся́бра ich habe díeses Geld bei éinem Freund gelíehen [gebórgt]

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

запо́мніць сов.

1. запо́мнить; (сохранить в памяти — ещё) запечатле́ть;

з. пе́сню — запо́мнить пе́сню;

з. твар ся́бра — запо́мнить (запечатле́ть) лицо́ дру́га;

2. (с отрицанием «не») запо́мнить, упо́мнить;

усяго́ не ~ніш — всего́ не запо́мнишь (не упо́мнишь)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

узбуджэ́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле дзеясл. узбуджаць — узбудзіць (у 2–4 знач.).

2. Стан актыўнай, напружанай нервовай дзейнасці; хваляванне. Першае нервовае ўзбуджэнне прайшло, але мае сябры паводзяць сябе трывожна. С. Александровіч. Турсевіч прыйшоў у рух і ўзбуджэнне, трос сябра за плечы,.. смяяўся. Колас. — Ага, папаўся! — пераможна махаючы рукамі ад узбуджэння, крычаў пажылы чалавек. Карпюк.

3. Спец. Рэакцыя клеткі, яе частак, тканкі, органа ў адказ на раздражненне з вонкавага ці ўнутранага асяроддзя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

член в разн. знач. член, род. чле́на м.; (какой-л. организации, товарищества — ещё) ся́бра, -ра м.;

член па́ртии член па́ртыі;

член «Това́рищества белору́сского языка́» ся́бра «Тавары́ства белару́скай мо́вы»;

член профсою́за член прафсаю́за;

действи́тельный член Акаде́мии нау́к правадзе́йны член Акадэ́міі наву́к;

член прези́диума член прэзі́дыума;

член семьи́ член сям’і́;

чу́вствовать уста́лость во всех чле́нах адчува́ць сто́мленасць ва ўсіх чле́нах;

полово́й член палавы́ член;

член пропо́рции мат. член прапо́рцыі;

член предложе́ния грам. член ска́за.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

friend

[frend]

n.

1) ся́бра -ы m., сябро́ўка f.

2) пры́яцель -я m., пры́яцелька f.

to be friends with — сябрава́ць

to make friends with — пасябрава́ць; здружы́цца

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

rächen

vt i ~, sich (an D)

по́мсціць (каму-н.);

das rächt sich bítter гэ́та адаб’е́цца ця́жка;

er rächte am Feind den Tod des Fréundes ён адпо́мсціў во́рагу за смерць ся́бра

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

дарагі́

1. téuer, wértvoll; kóstbar;

2. перан téuer, wert;

дарага́я перамо́га ein víele Ópfer kóstender Sieg , ein schwer [téuer] erkáufter Sieg;

3. (улюбёны) lieb, gelíebt, téuer, wert;

дарагі́ ся́бра! líeber [téurer] Freund!;

до́бры дзень, мае́ дарагі́я! Gúten Tag, méine Líeben!;

мой дарагі́! mein Líeber!

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Ся́бар ’друг, прыяцель, таварыш’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Сл. ПЗБ, ЛА, 3), ’швагер’ (шчуч., Сл. ПЗБ), ’кампаньён, супольнік’ (паст., Сл. ПЗБ), ’халасцяк (стары)’ (Мат. Гом.), сябр, себр ’родзіч, брат; сябар’ (Нас.), ся́бер (siaber) ’супольнік у кожнай справе’ (Пятк. 2, Сержп., ЛА, 3): на вяселлі маладым даруюць паўкаровы… паўкалоды пчол або што другое, каб быць сябрамі (Сержп. Прымхі), ’пакупнік і прадавец адзін для другога’ (чырв., З нар. сл.), ’таварыш у мове злодзеяў’ (Арх. Федар.), сябёр ’чалавек, які што-небудзь купіў у другога ці прадаў другому’ (Бір. Дзярж.), ’здаравенны тоўсты чалавек, брысюга; ненадзейны таварыш’ (Бяльк., Юрч.), ся́бра ’ўдзельнік, пайшчык, супольнік, калега’ (Ласт.), ’прыяцель, кампаньён’ (Касп., Варл.), сябрава́ць ’дружыць’ (Касп.), ’працаваць супольна’ (Ласт.), ’узаемна дапамагаць у плытніцкай справе’ (віл., Сл. ПЗБ), сябрава́цца ’прымазвацца, набівацца ў супольнікі’ (Пятк. 2), ’супольна дзяржаць пчол’, сябро́ўскія (сябе́рныя) пчолы ’супольныя пчолы, якімі карыстаюцца два гаспадары’ (віл., Сл. ПЗБ, Сцяшк.), сябэ́рскія пчолы ’тс’ (ашм., Сл. ПЗБ), сябэ́рка ’суполка на пчол’ (паст., Сл. ПЗБ), ст.-бел. себры ’назва людзей у ВКЛ, якія сумесна карысталіся ворнай зямлёй, прамысловымі ўгоддзямі і інш.’ (Ст.-бел. лексікон), се́бреный ’агульны, супольны’ (там жа). Укр. ся́бер ’удзельнік зямельнага ўладання’, ’кампаньён у гандлёвым прадпрыемстве’, ’сапернік’, ’швагер’, дыял. палес. сябро́ ’няўклюдны, нялоўкі чалавек’, рус. сябёр ’сусед, сябар, пайшчык; член суполкі з правам голаса’, паўн.-рус. сябра́, ся́бра ’суполка, арцель, агульная справа’, стараж.-рус. сѧбръ ’сусед, член адной грамады’, серб.-харв. се̏бар ’земляроб’, ст.-серб. себьр ’селянін, член грамады свабодных земляробаў’, себрь ’палавіншчык, удзельнік, кампаньён’, славен. srebər ’селянін’; сюды ж каш. sibřec są ’падлізвацца, падлабуньвацца’, польск. аргат. siewrać ’размаўляць на зладзейскім жаргоне’. Адзінай этымалогіі, таксама як і адзінай славянскай праформы, няма. Прасл. *sębrъ узнаўляецца на аснове запазычанняў са славянскіх моў: алб.-таск. sëmbër ’здольнік, саўладальнік скаціны’, новагрэч. σεμπρος ’здольнік’, венг. cimbora ’сябар, прыяцель’, арум. simbru ’земляроб, які мае аднаго вала і ўступае ў суполку з іншым уладальнікам вала’, рум. sîmbră ’грамада, абшчына’; узнікла, па адной версіі, з *sem‑ro (з устаўным ‑b‑) і звязана з *sěmьja (Трубачоў, История терм., 166; Каліма, AfslPh, 17, 343). Па іншай версіі, прасл. *seberъ роднаснае гоц. sibja ’роднасць’, ст.-в.-ням. sippa ’тс’, ст.-інд. sabhā́ ’сукупнасць, збор’ (Мее, 14; 342; Атрэмбскі, WSl, 16, 188). Падрабязней агляд ранейшых версій гл. Фасмер, 3, 824 з літ-рай. Гл. таксама Ляпуноў, Сб. ОРЯС, 101, 3, 257–263; Папоўска–Таборска, ZNGd, Slavistyka, 6, 219–226; Гаспарыні, RiS, 8, 3–28 (звязвае семантыку слова з экзагаміяй); SEK, 4, 270 і наст. Няясныя адносіны да літ. sė̃bras ’палавіншчык, таварыш’, лат. sę̄brs ’сусед’ (запазычанні з бел. сябр ці спрадвечныя балцкія формы без насавога?). Гл. яшчэ ЕСУМ, 5, 495. Борысь (Etymologie, 207) значэнне ’прыяцель’ лічыць беларускай семантычнай інавацыяй.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

обнима́ть несов.

1. абдыма́ць, абніма́ць;

обнима́ть дру́га абдыма́ць (абніма́ць) ся́бра;

2. перен. (охватывать) ахо́пліваць; (окутывать) аго́ртваць; (овладевать) апано́ўваць;

сбо́рник обнима́ет всё напи́санное писа́телем збо́рнік ахо́плівае ўсё напі́санае пісьме́ннікам;

3. перен. (постигать) ахо́пліваць, абніма́ць, абдыма́ць; см. обня́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)