апаві́ць, апаўю́, апаўе́ш, апаўе́; апаўём, апаўяце́, апаўю́ць; апаві́ў, -віла́, -ло́; апаві́ты; зак., каго-што.
1. Абвіць, абматаць каго-, што-н. чым-н.
Стужка апавіла галаву дзяўчыны.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.) перан. Пакрыць з усіх бакоў, ахутаць (дымам, туманам і пад.), ахапіць.
Лагчыну і лес апавіў туман.
3. перан. Ахапіць, абняць.
Лёгкі сум апавіў сэрца.
|| незак. апавіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| звар. апаві́цца, апаўю́ся, апаўе́шся, апаўе́цца; апаўёмся, апаўяце́ся, апаўю́цца; апаві́ўся, -віла́ся, -ло́ся; незак. апавіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Сэрца апавіваецца смуткам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
каме́нны, -ая, -ае.
1. гл. камень.
2. перан. Нерухомы, застылы.
К. выраз твару.
3. перан. Нячулы, раўнадушны.
Каменнае сэрца.
4. Ужыв. як састаўная частка ў назвах некаторых раслін, матэрыялаў і пад. (спец.).
К. вугаль.
Каменная соль.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
мякчэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; незак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Рабіцца мяккім (у 1 знач.), мякчэйшым.
Ад мазі скура мякчэе.
2. перан. Лагаднець, дабрэць.
Сэрца яго паступова мякчэла.
|| зак. памякчэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
прыро́джаны, -ая, -ае.
1. Уласцівы ад нараджэння.
П. імунітэт.
П. парок сэрца. П. талент.
2. Які ў найвышэйшай ступені валодае якімі-н. уласцівасцямі, якасцямі для якой-н. дзейнасці.
П. тэхнік. П. мастак.
|| наз. прыро́джанасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
размякчы́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; размя́кчаны; зак.
1. што. Зрабіць мяккім.
Р. воск.
2. перан., каго-што. Прывесці ў стан душэўнай мяккасці.
Р. сэрца ласкай.
|| незак. размякча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. размякчэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
збале́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Змучыцца, спакутавацца (звычайна пра душу, сэрца). Сэрца маці збалела ў трывозе. Новікаў. За вайну, напэўна, дружа мой, Перажыў і ты, збалеў душой. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заміра́нне, ‑я, н.
Дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. заміраць — замерці.
•••
З заміраннем сэрца — адчуваючы моцнае хваляванне, трывогу. Аляксей з заміраннем сэрца чакаў, што майстар выкліча іменна яго. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дыя́стала
(гр. diastole = расшырэнне)
рытмічнае расслабленне мышцы сэрца; разам з сісталай (скарачэннем мышцы сэрца) складае цыкл сардэчнай дзейнасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
кардыяско́п, ‑а, м.
Прыбор для візуальнага назірання за дзейнасцю сэрца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фонакардыягра́ма, ‑ы, ж.
Графічная рэгістрацыя гукавых з’яў, выкліканых дзейнасцю сэрца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)