скара́ць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да скарыць.
скара́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.
Разм. Тое, што і пакараць 1. Няхай бы паню смерць забіла, Як цяжка нас яна скарала: Навек з табою разлучыла І не страчацца паказала. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Збэ́йсаць ’згубіць’, мсцісл. ’дарэмна растраціць’ (Юрч. Фраз. 2), збайса́ць ’згубіць, аддаць, знасіць’ (Мат. Гом.), ’здратаваць, стаптаць, знішчыць’ (Бяльк.). Няясна. Магчыма, ад бэйбас, байбак ’гультай’ (гл.): *з‑бэйбас‑аць ’прагультаяваць’? Параўн. яшчэ лат. bèigts ’закончаны, згублены, мёртвы’, beĩgas ’канец, смерць’. Гл. яшчэ збэ́рсаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кры́шка 1 ’века, накрыўка’ (ТСБМ, Нар. сл., Жыв. сл., Сцяшк.). Гл. крыша.
Кры́шка 2 ’патэльня, на якой пякуць паляніцы’ (Доўн.-Зап., ПП). Гл. крышка 1.
Кры́шка 3 ’малая колькасць’ (Кліх). Да крыха (гл.).
Кры́шка 4 ’смерць, канец’ (ТСБМ). Метафарычны перанос ад крышка 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прызы́ў, ‑зыву, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. прызываць — прызваць (у 2, 3 знач.).
2. зб. Людзі, адначасова прызваныя ў армію. Прызыў мінулага года.
•••
Ленінскі прызыў — масавае ўступленне працоўных у рады Камуністычнай партыі ў 1924 г., якое з’явілася водгукам на смерць У.І. Леніна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
śmierć
śmier|ć
ж. смерць;
~ć naturalna — натуральная смерць;
~ć nagła — раптоўная смерць;
~ć cywilna — пазбаўленне грамадзянскіх правоў;
kara ~ci — смяротная кара;
pasować się ze ~cią — змагацца са смерцю;
sprawa życia i ~ci — пытанне жыцця і смерці;
raz kozie ~ć — адзін раз паміраць; адна казе смерць; два разы не паміраць, а раз давядзецца;
~ć pozorna — летаргія;
czarna ~ć — чума;
zaglądać ~ci w oczy — глядзець смерці ў вочы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
уве́даць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.
1. аб кім-чым, пра каго-што і з дадан. Атрымаць звесткі пра каго-, што-н.; выведаць што-н., дазнацца.
У. пра смерць (аб смерці) знаёмага.
У., што здарылася.
2. каго-што і з дадан. Набыць веды адносна чаго-н.; атрымаць належнае ўяўленне пра каго-, што-н.
У. шмат новага з кніг і часопісаў.
У. людзей.
У. цану жыцця.
3. што. Зазнаць, зведаць, перажыць.
У. многа гора.
|| незак. уве́дваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
klepsydra
ж.
1. пясочны гадзіннік;
2. абвяшчэнне пра смерць (у газеце і да т.п.)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
паліты́чны
1. полити́ческий;
~ная барацьба́ — полити́ческая борьба́;
п. лад — полити́ческий строй;
2. разг. полити́чный;
п. чалаве́к — полити́чный челове́к;
○ ~ная смерць — полити́ческая смерть;
п. кры́зіс — полити́ческий кри́зис
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
засмуці́ць, ‑смучу, ‑смуціш, ‑смуціць; зак., каго-што.
Выклікаць у каго‑н. пачуццё смутку, маркоты. Уранні Леначка не захацела пачакаць, пакуль згатуецца снеданне. І гэта зноў засмуціла старую. Брыль. Усіх у атрадзе моцна засмуціла смерць дарагога таварыша. Сіняўскі. // Азмрочыць. На момант успамін засмуціў душу скрухаю. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адпо́мсціць, ‑мшчу, ‑мсціш, ‑меціць; зак.
Адплаціць за здзекі, крыўду; учыніць помсту каму‑н. І Раманюк ля таго кургана пакляўся адпомсціць ворагу і за пакутніцкую смерць Тараса і за ўсіх нас. Краўчанка. Падаб’юць — дапаўзу на руках, Каб вінтоўку ўзяць І за тое, што бачыў адпомсціць. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)