◎ Песчура́, пешчура, п ішчура, nitu чу рына, пя шчура ’пясчанае поле’ (полац., беш., талач., навагр., карэл., ЛА, 2; маст., Сцяшк. Сл.). Польск. piaszczura, pieszczura. Да пясок (гл.). Аб суф. ‑ур‑а гл. Слаўскі, SP, 2, 27.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сіняпёс ‘кіслая, неўвапнаваная глеба’ (Сцяшк.), ‘белаватая, вельмі неўрадлівая зямля’ (Юрч. Вытв.). Складанае слова, першая частка да сіні (гл. сіняк 5) як абазначэнне светла-шэрага колеру, параўн. паралельную назву сівапёс (гл.); другая частка да *pěsь (гл. пясок).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

арэналіхе́ны

(ад лац. arena = пясок + гр. leichen = лішайнік)

лішайнікі, якія пасяляюцца пераважна на беднай пясчанай глебе; прадстаўлены родамі карнікулярыя, кладзіна, кладонія, стэрэакаўлан, цэтрарыя.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

loam

[loʊm]

n.

1) гліня́ная абма́зка, сама́н -у m.

2) ураджа́йная зямля́; глі́на й пясо́к зь перагно́ем

•

- clay loam

- sandy loam

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

глыж, ‑а, м.

Абл. Камяк ссохлай або змёрзлай зямлі, звычайна гліны. Алесь ударыў наском бота па глыжу, які рассыпаўся на пясок. Броўка. Аўсееў заварушыўся ў траншэі, шпурнуў у цемру глыж. Быкаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фільтрава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак., каго-што.

1. Ачышчаць, прапускаючы праз фільтр (вадкасць, газы). Фільтраваць ваду.

2. Прапускаць праз сябе вадкасць. Пясок пустыні фільтруе зімнюю вільгаць.

3. перан. Разм. Падвяргаць адбору.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сы́паться

1. прям., перен. сы́пацца;

в я́му сы́пался песо́к у я́му сы́паўся пясо́к;

из-под мо́лотов сы́пались и́скры з-пад мо́латаў сы́паліся і́скры;

со всех сторо́н сы́пались ре́плики з усі́х бако́ў сы́паліся рэ́плікі;

2. страд. сы́пацца;

◊

песо́к сы́плется (у кого, из кого) пясо́к сы́плецца (у каго, з каго).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

папе́сціцца, ‑пешчуся, ‑песцішся, ‑песціцца; зак.

Песціцца некаторы час. Так добра там, прылёгшы на пясок, Папесціцца ружовым летнім ранкам! Колас. [Бацька:] — Раненька, калі сонца прыгрэе ды ціха навокал, цецерукі любяць папесціцца ў пясочку. Кірэенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыдо́нны, ‑ая, ‑ае.

Які знаходзіцца на дне, каля дна вадаёма. Прыдонныя пласты вады. Прыдоннае каменне. Прыдонны пясок. // Які жыве, расце ў ніжніх пластах вады, на дне. Прыдонныя рыбы. Прыдонная жыўнасць. Прыдонныя водарасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

скаламу́ціцца, ‑муціцца; зак.

Стаць мутным, узбоўтаным. Скаламуціўся пясок, Сом спалохаўся і ўцёк. Дзеружынскі. // перан. Стаць няясным, цьмяным. Думкі ў галаве скаламуціліся, але.. [Юлька] нагнала, схапіла Ягора за руку і разгубілася яшчэ больш. Карамазаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)