Прыбу́ркацца экспр. ’прыйсці’ (ТС); сюды ж, відаць, зафіксаванае там жа з блізкай семантыкай прыбу́рыцца ’знайсці прытулак’. Няясна. Магчыма, звязана з коранем бур‑, які рэалізаваны ў рус. іркуц. прибуро́вить ’прыйсці, прыехаць; прыбыць’, іркуц., свярдл. прибуро́виться ’прыйсці, прыцягнуцца, прывалачыся’ (СРНГ), параўн. і буровіць ’круціцца; несці бязглуздзіцу’ (ТС), што вельмі прыпамінае серб. бо̀равити ’жыць, пражываць’, балг. бора́вя ’рабіць нешта’, якія ўзводзяцца да *byti (гл. быць) (ЭССЯ, 2, 195–197). Параўн. і славен. priburiti ’нечакана з’явіцца’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

retreat​1 [rɪˈtri:t] n.

1. адступле́нне; адыхо́д;

The army was in full retreat. Армія адступала па ўсім фронце.

2. (from/into) адасабле́нне; само́та;

a retreat from public life адыхо́д ад грама́дскага жыцця́

3. прыста́нішча, прыту́лак;

a country retreat ле́цішча, да́чны до́мік

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Прыціна́ць ’спыняць’, ’перасякаць (дарогу)’ (Нас.), ’прыпыняць’ (Байк. і Некр.), ’ціснуць (аб цеснай вопратцы, абутку)’ (Нас.), прыця́ць ’заціснуць, прыціснуць; затаіць, захаваць’, ’рабіць рэзкія папрокі, дакаранні’ (Нас.). Сюды ж прыціна́цца ’знаходзіць прыстанішча, прытулак’; ’абапірацца; прысесці для адпачынку’ (Гарэц.), рус. смал. притина́ться ’жыць у нечым доме, выпадкова прыбіўшыся’. Да цяць (гл.); разнастайнасць значэнняў пры першапачатковым ’абразаць, падразаць’ тлумачыцца далейшым развіццём семантыкі ў бок ’абмежаваць (у руху)’, ’асадзіць’, ’сціснуць’ і пад.; параўн. Гарачава, ОЛА, Исследов., 1994–1996, 210–216; ЕСУМ, 4, 584.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

éinnisten

(sich) 1) гнездава́цца, гняздзі́цца

2) перан. гнездава́цца, знайсці́ прыту́лак, прытулі́цца

3) размясці́цца, пасялі́цца (без запрашэння)

4) вайск. ако́пвацца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Hort

m -(e)s, -e

1) скарб

2) прыту́лак, прыста́нішча, апі́рышча

~ des Fríеdens — апло́т мі́ру

3) гру́па падо́ўжанага дня

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

дах, ‑у, м.

1. Верхняя частка будынка, якая пакрывае яго і засцерагае ад дажджу, ветру і пад. Злева, пры канцы вёскі, стаяў дом валаснога праўлення з двума высокімі чырвонымі комінамі над пачарнелым дахам. Колас. На ўзгорку стаяў бела-ружовы двухпавярховы будынак з вясёлым чарапічным дахам. Васілевіч.

2. Пра дом, жыллё, прытулак. Хлапец гадаваўся пры старой жанчыне, але меў свой дах над галавой. Самуйлёнак.

•••

Пад адным дахам — у адным доме, у адной кватэры з кім‑н.

[Ням. Dach.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Verstéck

n -(e)s, -e прыста́нішча, прыту́лак, схо́вішча, схоў

2) заса́да

~ spíelen — гуля́ць у хо́ванкі

im ~ líegen* — сядзе́ць [быць] у заса́дзе

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

haunt

[hɔnt]

1.

v.t.

1) ча́ста наве́дваць

2) зьяўля́цца (пра зда́ні)

3) ча́ста прыхо́дзіць, не дава́ць спако́ю, гнясьці́ (пра ду́мку, успамі́ны)

2.

n.

1) прыту́лак, улюбёнае ме́сца

2) прыто́н -у m. (зладзе́йскі)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

sanctuary

[ˈsæŋktʃueri]

n., pl. -aries

1) сьвяты́ня f., храм -а m.; сьвяці́лішча n.

2)

а) ме́сца прыста́нішча або́ абаро́ны

б) прыту́лак -ку m.

3) запаве́днік -у m.

a bird sanctuary — птушы́ны запаве́днік

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Прыве́т ’зварот да блізкага пры сустрэчы’ (ТСБМ; шчуч., Сл. ПЗБ), пріве́тка ’прывітанне’ (Бяльк.), прывітанка ’тс’ (Нік. Очерки); сюды ж дзеясловы прыве́ціць ’прыязна, ласкава сустрэць каго-небудзь, аднесціся да каго-небудзь’ (ТСБМ, Бяльк., Ян.), прыве́ціцца ’прывітацца’ (чэрв., Сл. ПЗБ), прывіта́ць, прывіта́цца (Мік., Байк. і Некр., Пал., ТСБМ; воран., ашм., ігн., Сл. ПЗБ). Маючы на ўвазе ст.-слав., балг. і ст.-рус. формы, можна выказаць меркаванне аб працягу прасл. *privětiti > *privětъ, якое ў сваю чаргу з’яўляецца прэфіксальным утварэннем ад добра адлюстраванага ў славянскіх мовах прасл. *vět‑ (у другой ступені чаргавання — *vit‑). Укр. привіт ’прывітанне, вітанне’, привіта́ти ’прыняць каго-небудзь, павітацца з кім-небудзь’, привіта́тися ’павітацца’, привіта́ння ’прывітанне, вітанне’, рус. приве́т ’прывітанне’, приве́тить ’даць станоўчы адказ свату жаніха пры першым наведванні нявесты’, привита́тъ ’ветліва, ласкава адносіцца, звяртацца да каго-небудзь, берагчы каго-небудзь’, стараж.-рус. привитати ’знайсці прытулак’, привѣтъ ’вітанне, зварот; выслоўе, слова; намер’, польск. przywitać się ’прывітацца’, балг. привѐт, прѝвет ’прывітанне’, ст.-слав. привитати ’пасяліцца, знайсці прытулак’, ’намер, (добрая) задума’. Аб развіцці значэнняў лексем, звязаных з *vit‑/vět‑, падрабязней гл. Рудніцкі, 1, 400; ЭСБМ, 2, 165–166; гл. таксама Фасмер, 3, 363; ЕСУМ, 4, 569 (прасл. *privětъ выводзіцца з *privětiti); БЕР, 5, 701.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)