speak out, speak up
а) гавары́ць гу́чна й выра́зна
б) гавары́ць свабо́дна, нічо́га не замо́ўчваючы
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
нішто́ I
1. (род. нічо́га, дат. нічо́му, вин. нішто́, твор. нічы́м, предл. ні аб чы́м) мест. отриц. ничто́;
мне нічо́га не трэ́ба — мне ничего́ не ну́жно;
ні ў чым не вінава́ты — ни в чём не пови́нен;
ён ні аб чым не клапаці́ўся — он ни о чём не забо́тился;
2. в знач. сущ., нескл., ср. ничто́;
без пра́цы чалаве́к — н. — без труда́ челове́к — ничто́;
◊ за н. — а) зря; ни за что́; б) (по дешёвке) за бесце́нок;
н. і́ншае — ничто́ ино́е (друго́е);
зве́сці (сысці́) на н. — свести́ (сойти́) на не́т;
лічы́ць за н. — ни во что не ста́вить;
нічо́га не зро́біш — ничего́ не поде́лаешь;
як нічо́га не было́ — как ни в чём не быва́ло;
нічо́га падо́бнага — ничего́ подо́бного;
н. сабе́ — ничего́ себе́;
мно́га шу́му з нічо́га — погов. мно́го шу́ма из ничего́;
без нічо́га нія́кага — без причи́ны
нішто́ II нареч.
1. разг. ничего́;
ко́рмяць там н. — ко́рмят там ничего́;
2. в знач. сказ. (обычно со словом сабе) ничего́;
ураджа́й там н. сабе́ — урожа́й там ничего́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
нія́кі, -ая, -ае, займ. адмоўны.
1. У адмоўных сказах: ніводны, які б ні быў.
Ніякія довады не памаглі.
2. у спалучэнні з часціцай «не». Зусім не (разм.).
Н. я не сваяк табе.
◊
Без нічога ніякага (разм.) — без дай прычыны; раптоўна.
Не вытрымліваць ніякай крытыкі — быць нікуды не вартым.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пайсці́, пайду́, по́йдзеш, по́йдзе; пайшо́ў, -шла́, -ло́; пайдзі́; зак.
Пачаць ісці (паводле ўсіх знач. дзеясл. «ісці»).
Хлопчык пайшоў (пачаў хадзіць). Пайшоў прэч! (выбірайся).
◊
Калі на тое пайшло (разм.) — калі ўжо так трэба, калі так неабходна.
Так не пойдзе (разм.) — так, пры такой умове нічога не атрымаецца, не выйдзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
маўча́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; -чы́; незак.
1. Нічога не гаварыць, не падаваць голасу.
Слухай і маўчы.
2. перан. Не парушаць цішыні, спакою.
Вёска маўчыць.
3. аб чым. Захоўваць што-н. у тайне, не расказваць пра што-н.
Аб гэтай справе лепш м.
|| наз. маўча́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
станда́рт, -у, М -рце, мн. -ы, -аў, м.
1. Тыпавы ўзор, мадэль, якім павінна адпавядаць што-н. сваім памерам, формай, якасцю і пад.
Зацверджаны с. вырабаў.
2. перан. Тое, што не мае ў сабе нічога арыгінальнага, своеасаблівага, творчага.
Дзейнічаць па стандарце.
|| прым. станда́ртны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
факт, -а, М -кце, мн. -ы, -аў, м.
1. Нявыдуманы, сапраўдны выпадак, падзея, тое, што адбылося на самай справе.
Сапраўдны ф.
Паведаміць факты.
Паставіць перад фактам каго-н. (перан.: становішча, калі ўжо нічога нельга змяніць).
2. часц. сцвярдж. Ужыв. са знач. так, сапраўды, бясспрэчна (разм.).
Няўжо ўсе сабраліся? — Ф.!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
чува́ць, у форме інф. і ў знач. вык.
1. Можна чуць, чуецца.
Ч., як дождж барабаніць у шыбы.
2. Ёсць звесткі пра каго-, што-н. (разм.).
Што ч. на свеце? Бацька не вярнуўся з вайны, і нічога не чуваць пра яго.
3. Успрымацца органамі пачуццяў.
Ч. пах дыму.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Суцы́ль ’дачышчаны лён’ (Касп.), суцэ́ль прысл. ’цалкам, нічога не адзяляючы’ (Нас., Байк. і Некр.). Да цэлы. Паводле Борыся (Prefiks., 129), прасл. усх. *sǫcělь < прасл. *cělъ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адзе́жына, ‑ы, ж.
Адзін з прадметаў адзення. Іван, нічога не кажучы, агарнуў адзежынай худыя, вострыя плечы [Джуліі]. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)