Verbum

анлайнавы слоўнік

праламле́нне, ‑я, н.

1. Спец. Адхіленне, змяненне напрамку (радыёхваль, светлавых, гукавых і інш. хваль) пры пераходзе з аднаго асяроддзя ў другое. Праламленне святла. Праламленне радыёхваль.

2. перан. Суб’ектыўнае асэнсаванне якога‑н. факта, якое мяняе яго сэнс, змест. Андрэй, слухаючы Грышу, адчуваў, што ў ім, у Грышы, паўтараецца ў нейкім сваім праламленні яго, Андрэя, палітычная маладосць. Пестрак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дэнаміна́цыя

(лац. denominatio = перайменаванне)

экан. змяненне намінальнай вартасці грашовых знакаў для ўпарадкавання грашовага абарачэння і спрашчэння разлікаў.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

карэкты́ў

(фр. correctif, ад лац. correctus = папраўлены)

частковае змяненне чаго-н., папраўка (напр. унесці карэктывы ў план).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

дупліка́цыя

(лац. duplicatio = падваенне)

змяненне храмасомы, пры якім адзін з яе ўчасткаў прадстаўлены два або больш разоў; узнікае пры кросінгаверы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

дэйтала́кс

(ад гр. deuteros = другі + allaksis = абмен)

карэлятыўнае змяненне органа ў працэсе эвалюцыі ў выніку прыстасавання яго да іншых органаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

магнітастры́кцыя

(ад магніта- + лац. strictio = нацягванне)

змяненне формы або памераў цел (з нікелю, нікелевага ферыту і інш.) пры іх намагнічванні.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

турнадо́зер

(ад англ. turn = змяненне напрамку + dozer = бульдозер)

машына для перасоўвання рэйкавых пуцей і лентачных канвеераў, якая выкарыстоўваецца ў кар’ерах.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

фенако́пія

(ад гр. phaino = выяўляю + копія)

няспадчыннае змяненне фенатыну арганізма, якое знешне падобнае да аналагічнага спадчыннага змянення (мутацыі), параўн. генакопія.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Вы́падак ₁ (БРС, Шат.), выпа́дак (Нас., Гарэц., КЭС, лаг.). Рус. вы́падок ’ападкі’, укр. ви́падок ’выпадак’, польск. wypadek, в.-луж. wupadk ’тс’. У бел. запазычанне з польск., дзе, відавочна, калька ням. Ausfall (параўн. Брукнер, 390). Змяненне націску ў форме вы́падак пад уплывам іншых дэрыватаў з прыст. вы‑.

*Вы́падак ₂, вы́пыдык ’хвароба ў коней, выпадзенне поўсці’ (Бяльк.). Рус. дыял. выпадок ’хвароба’. Да выпада́ць з суф. ‑ак.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ГАЛЬМІРО́ЛІЗ

(ад грэч. halmyros салёны + lysis распад),

падводнае выветрыванне, хіміка-мінералагічнае пераўтварэнне першасных адкладаў на дне мора пад уздзеяннем працэсаў растварэння, акіслення і інш. Гальміролізам тлумачаць паходжанне некаторых мінералаў, што ўтвараюцца толькі ў марскіх адкладах (глаўканіт, шамазіт і інш.), падводнае змяненне вулканічных туфаў, якое прыводзіць да ўтварэння бентаніту і інш. разнавіднасцей паглынальных глін. Асабліва спрыяльныя для гальміролізу месцы павольнага адкладання на марскім дне дробных часцінак.

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)