вы́працавацца сов. вы́работаться;
у яго́ ~валася пэ́ўная ду́мка аб рэ́чах — у него́ вы́работался определённый взгляд на ве́щи
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
проціва́га, -і, ДМ -ва́зе, ж.
1. Груз для ўраўнаважвання сіл, якія дзейнічаюць у машынах, збудаваннях (спец.).
2. перан. Тое, што процідзейнічае, процістаіць чаму-н. іншаму.
Адна думка служыць процівагай іншай.
◊
У процівагу, прыназ. з Д — у адрозненне ад каго-, чаго-н., супраць каго-, чаго-н.
Выставіць прапанову ў процівагу апаненту.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Па́мяць ’здольнасць запамінаць, захоўваць і аднаўляць у свядомасці ранейшыя ўражанні, успамін пра каго-, што-н.’ Агульнаслав.: рус. па́мять, укр. памʼять, ст.-рус. память, ст.-слав. памѧть, польск. pamięć, чэш. paměť, славац. pamiať, серб.-харв. па̏ме̑т, славен. pámet ’розум’, балг. па́мет. Прасл. pamętь, — дэрыват ад po‑mьněti (гл. по́мніць) (Махэк, 490). Роднасныя ст.-літ. mintìs ’думка, меркаванне’, усх.-літ. mintís ’загадка’, літ. atmintìs ’памяць’, ст.-інд. matíṣ ’думка, погляд’, авесц. maìti ’думка, погляд’, лац. mens, родн. скл. mentis ’мысленне, розум’, і.-е. *mṇtis (гл. Вальдэ-Гофман, 2, 69; Траўтман, 181; Уленбек, 212; Фасмер, 3, 195).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
навя́зчивый назо́йлівы; (надоедливый) даку́члівы, надаку́члівы; (неотступный) неадчэ́пны;
навя́зчивый челове́к назо́йлівы (надаку́члівы) чалаве́к;
навя́зчивая мысль неадчэ́пная (назо́йлівая) ду́мка.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
помышле́ние ср., уст., книжн.
1. ду́мка, -кі ж.; (размышление) ро́здум, -му м.;
2. (намерение) наме́р, -ру м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
засту́пніцтва, ‑а, н.
Дзеянні заступніка, заступнікаў; абарона. Думка пра тое, каб дабіцца заступніцтва начальства, вярэдзіла душу [Глушака]. Мележ. Заступніцтва за Лізу так проста для Яшы не абышлося. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
за́сціцца, ‑ціцца; незак.
Разм. Затуманьвацца; станавіцца нябачным. // перан. Траціць выразнасць. Шэкспіраўскі жэмчуг не павінен рассыпацца дарэмна, але выкарыстоўваць яго трэба так, каб асноўная думка не засцілася. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
акачане́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Астыць, змерзнуць; адубець. У галаве.. [дзеда Талаша] з явілася новая думка: садраць з воўка скуру, покі ён не акачанеў — гэта будзе дзедаў трафей. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дыяметра́льны diametrál; in genáu entgégengesetzter Ríchtung (líegend);
дыяметра́льныя по́гляды diametrále [entgégengesetzte] Ánsichten;
дыяметра́льна проціле́глая ду́мка diametrál entgégengesetzte Méinung
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Ду́ма 1 ’дума, думка’, ду́маць, таксама дума́ ’думка’ (Нас., Касп., Шат.). Лексемы *duma, *dumati вядомы амаль ва ўсіх слав. мовах (акрамя чэш. і славац., дзе dumati, dumať запазычаны з польск.). Семантыка іх розная (’думаць’, ’памятаць’, ’гаварыць’, ’меркаваць’ і г. д.); падрабязны агляд форм, значэння гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 154–156. Найбольш абгрунтаванай этымалагічнай версіяй (агляд версій у Трубачова, там жа) з’яўляецца дапушчэнне сувязі *duma, *dumati з *dъmǫ, *dǫti ’дуць’ (адсюль і шматлікасць семантыкі адпаведных слоў у слав. мовах). Параўн. яшчэ Мартынаў, Лекс. взаим., 82–84. Ад *dumati ўтвораны бел. ду́мка, укр. ду́мка.
Ду́ма 2 ’ганарыстасць, пыха’ (Нас.). Запазычанне з польск. duma ’тс’, якое звычайна лічыцца герм. па паходжанню. Гл. Слаўскі, 1, 179; Брукнер, 103. Параўн. і ду́мны ’горды, ганарысты’ (гл.). Гл. яшчэ Трубачоў, Эт. сл., 5, 154–156.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)