службовая асоба парламента ў некаторых краінах, якая ажыццяўляе кантроль за дзейнасцю ўрадавых органаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
прэтэндэ́нт
(лац. praetendens, -ntis)
асоба, якая дамагаецца права на што-н. (напр. п. на шахматную карону).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
траса́т
(ням. Trassat, ад іт. trassare = выпісваць вэксаль)
асоба, якой даручаецца заплаціць па пераводнаму вэксалю (тратце).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Sándmann
m -s, ~männchen n -s ка́зачная асо́ба: (маленькі чалавек, які сыпле дзецям пясочак у вочкі, каб яны заснулі)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Лейтэна́нт ’афіцэрскае званне’, ’асоба, якая носіць гэта званне’ (ТСБМ). З рус.лейтенант ’тс’ (з XVII ст.), якое праз ням.Leutenant з франц.lieutenant ’тс’, а першапачаткова ’намеснік’ (< lieu ’месца’ + tenant ’які займае’ — калька з с.-лац.locum tenens ’тс’) (Клюге₁₇, 437; Фасмер, 2, 477; Слаўскі, 4, 123; Крукоўскі, Уплыў, 82).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мацыя́, мацая́, моцоя́, мыцыя́ ’моц, трываласць’ (Нас.), ’сіла, здароўе’ (Юрч.), ’важнасць’ (Сцяшк.), ’недатыкальная, важная асоба’ (Прабл. філал.; Абабурка, Лінгв. дасл., 6; КТС — Цішка Гартны), ’задавака’ (клец., Нар. лекс.), ’зухаваты, фанабэрысты чалавек’ (капыл., нясв., клец., КЭС). Абстрактны назоўнік, утвораны ад моц (гл.) пры дапамозе суфікса ‑(ц)ыя, параўн. драг.стыдо́цыя ’сорам’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Мылізы́нка, міёр., ушац.мьлізынка ’выпеставаная асоба’, ’ласы, пераборлівы ў ядзе чалавек’ (З нар. сл., Нар. сл.; Бяльк.). Чэш.mlstiy ’пераборлівы ў ежы’, ’сладастрасны’, mlsėta ’ласунак’, ’смачны кавалак’, дзеяслоў mlsati, ст.-чэш.mlsoti, mlsiti, mis ’ласы’. Прасл.mblsati, якое (паводле Махкаг, 369) з’яўляецца s-інтэнсівам, роднасным да літ.smiliauti, smilineti ’ласавацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пракура́тар (гіст.) ’асоба, якая кіравала чыёй-небудзь маёмасцю, маёнткам, гаспадаркай’ (ТСБМ), ст.-бел.прокураторъ ’адвакат, абаронца, апякун’ (1509 г.), са ст.-польск.procurator ’апякун, упаўнаважаны, дарадца’ (Булыка, Лекс. запазыч., 44). Сучаснае польск.prokurator ’адвакат; распарадчык маёмасцю ў манастыры’, што непасрэдна ўзыходзіць да лац.prōcūrātor ’кіраўнік маёмасцю; апякун; дарадца’ (Банькоўскі, 2, 782).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таўпе́ка ’непаваротлівая, няўдалая жанчына’ (Сл. ПЗБ). Параўн. укр.товпі́га, товпи́га ’тоўсты, нязграбны чалавек’, рус.толпы́га, толпе́га ’хто пхаецца ў натоўпе; непаваротлівая, нязграбная асоба’. Хутчэй за ўсё, аддзеяслоўны назоўнік ад таўпіць, таўпехацца, гл. Украінскае слова звязваюць з товба (гл. тоўба, ЕСУМ, 5, 589), рускае — з толпа (гл. таўпа, Фасмер, 4, 74).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
каўбаса́ікілбаса́, ‑ы́; мн. ‑ба́сы (зліч.2,3,4 каўбасы́, кілбасы́), ‑ба́с; ж.
Прадукт харчавання з асоба прыгатаванага мяснога фаршу ў кішачнай або штучнай абалонцы. Сухая каўбаса. Бараная каўбаса. Свіная кілбаса. Ліверная кілбаса. □ На стале красаваліся засмажаныя парасяты, скруткі каўбас, мяса розных гатункаў.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)