1. Плата, дар за якія‑н. заслугі і пад. [Кастусь чытае:] «За галаву атамана вызначаецца ўзнагарода — 15 тысяч марак польскіх».Крапіва.Хлопцы не спяшаліся выходзіць, яны азіраліся па баках, нібы чакаючы ўзнагароды за сваю знаходку.Кавалёў.— Ну, Тром-сын, — кажа цар, — цяпер прасі ў мяне якой хочаш узнагароды.Якімовіч.Першы дзень мая прынёс яе [радасць], нібы ўзнагароду за ўсе неспакойныя турботныя ночы і дні.Мележ.
2. Ганаровы знак, ордэн, медаль і пад., якімі адзначаюцца чые‑н. заслугі. Высокая ўрадавая ўзнагарода. □ Як дачка свайго народа, Многа маючы заслуг, І яна [Кацярына] ўзнагароду прыняла з гарачых рук.Броўка.Я, заўважыўшы .. тры калодачкі ўзнагарод на ягоных грудзях, захацеў абняць хлопца яшчэ раз.Брыль.//перан. Падзяка, аддзяка, адплата. [Пан Ружыцкі:] — Перлы вашых тонкіх слоў — лепшая ўзнагарода для мяне.Бажко.
3.Разм. Тое, што і узнагароджанне (у 1 знач.). На тым жа вечары быў зачытаны ўказ аб узнагародзе жанчын.Дуброўскі.
•••
Знакі ўзнагародыгл. знак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
turn1[tɜ:n]n.
1. паваро́т; абаро́т;
a turn in the road паваро́т даро́гі;
the turn of a wheel абаро́т ко́ла
2. зме́на напра́мку, паваро́тны пункт;
a turn for the better зме́на да ле́пшага
3. чарга́
4. чарго́вы ну́мар у прагра́ме; вы́хад на сцэ́ну
5.infml нерво́вы шок
♦
at every turn на ко́жным кро́ку;
at the turn of the century на пача́тку стаго́ддзя;
by turns/in turnпа чарзе́;
done to a turnBrE падсма́жаны ў са́мы раз;
do smth.a good/bad turn зрабі́ць каму́-н. до́брую/ке́пскую паслу́гу;
never do a hand’s turn не варухну́ць па́льцам, сядзе́ць скла́ўшы ру́кі;
one good turn deserves anotherза ла́ску ла́скай, аддзя́чваць за паслу́гу паслу́гай;
take a turn for the worse паго́ршваць, станаві́цца го́ршым;
take turns to do smth. рабі́ць што-н.па чарзе́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
до́бры gut; gútherzig;
до́брыя лю́дзі gúte Ménschen;
◊ у до́бры час! viel Glück!;
усяго́ до́брага!álles Gúte!;
до́бры дзень! Gúten Tag!;
до́бры ве́чар! gúten Ábend!;
до́брыя тры гадзі́ны gúte [réichlich] drei Stúnden;
ён на до́брыя дзе́сяць год старэ́йшы за мяне́ er ist gut zehn Jáhre älter als ich;
до́брая во́ля gúter Wílle;
па до́брай во́лі aus fréien Stücken, fréiwillig
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
дазо́рац, ‑рца, м.
1. Служачы, які выконвае абавязкі па нагляду за чым‑н., ахове чаго‑н.; наглядчык. Бурчыць пад нос дазорац, як сам астрог, стары.Таўлай.
2. Той, хто знаходзіцца ў дазоры; разведчык. Дазорац, ужо заўважыўшы зарыва пажару і пабачыўшы лесніка, які бег да зямлянкі, адразу адчуў нешта нядобрае і надзвычайнае.Дубоўка.У акопчыках і ў кустах каля ракі паставілі дазорцаў.Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́блака, ‑а; мн. воблакі і аблокі, ‑аў; н.
1. Вялікая маса згусцелай вадзяной пары ў атмасферы. Кучавыя воблакі. □ У разрыве шэра-цёмных воблакаў мільгнуў серабрысты кружок месяца.Навуменка.Ляціце, арлы-сокалы, За сінія аблокі, Нясіце словы Леніна Да ясных зор высокіх.Русак.
2.чаго. Клуб лёгкіх часцінак (пылу, дыму і інш.) у паветры. Воблака пылу. □ Воблака шызага дыму паплыло па алешніку.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
а́хнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., аднакр.
1.Разм. Усклікнуць «ах», выказваючы якое‑н. пачуццё: захапленне, здзіўленне, шкадаванне, страх, смутак і пад. [Мікалай Іванавіч:] — Бываюць цікавыя сюжэтныя павароты ды такія нечаканыя, што ахнеш ад здзіўлення.Шахавец.
2.Разм. Выбухнуць, разарвацца, стрэліць, абрушыцца і г. д. Пакуль.. [Капейка] паспеў шыбануць за вугал хаты — граната ахнула!..Брыль.
3.каго-што. Разм. Моцна выцяць. Ахнуць па галаве.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
басано́ж, прысл.
Босымі нагамі, без абутку. Люблю тыя сцежкі на родным Палессі, Дзе бегала ты па расе басанож.Кірэенка.А як хацелася прайсціся басанож за плугам! Здаецца, акрыяў бы душой, падужэў бы целам.Сачанка.//Разм. Надзеўшы абутак на босыя ногі. — Маўчы ты, назола, — злосна буркнуў Анісім і ўсхапіўся з палацяў, басанож ускочыў у боты, накінуў апашкі кажух і рынуўся з хаты.Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заказны́, ‑ая, ‑бе.
1. Які робіцца, выконваецца, дастаўляецца па заказу 1; заказаны 1. Заказны аўтобус. □ Гэты раз паны асабліва не скупіліся, і амаль што ўсе танцы былі заказныя.Дамашэвіч.
2. Адпраўлены з павышанай адказнасцю за дастаўку і з дадатковай аплатай (пра пісьмы, бандэролі). — Добра, што напомнілі, — Грыша дастаў з кішэні кіцеля пісьмо і падаў бацьку: — Здасцё яго заказным на пошту.Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зацяга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Разм.
1. Змучыць, стаміць, водзячы з месца на месца або прымушаючы прыходзіць куды‑н. — Праз цябе яны і мяне зацягалі па допытах.Крапіва.
2. Занасіць, пашарпаць пры працяглым выкарыстанні. Зацягаць адзежу.//перан. Часта карыстаючыся, апошліць, зрабіць збітым, трывіяльным. Песня, якую не зацягала, не затаптала казарма, народная песня, якая вышэй за ўсе войны, — гучыць пераможным маршам.Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
звіва́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1.Незак.да звіцца.
2. Згінацца, выгінацца з боку ў бок. Хвост змяі сутаргава звіваецца.В. Вольскі.// Мець форму звілістай лініі, прымаць звілісты напрамак (пра раку, дарогу і пад.). Налева, за поплавам, звівалася рэчка.Асіпенка.Ранюткі час. Нідзе нікога, Між дрэў звіваецца дарога, А па дарозе ты з кашом У лес шыбуеш.Колас.
3.Зал.да звіваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)