прыча́л, -а і -у, м.
1. -у, гл. прычаліць.
2. -а, мн. -ы, -аў. Вяроўка, канат, якім прычальваюць.
Замацаваць, кінуць, падаць п.
3. -а, мн. -ы, -аў. Месца, дзе прычальваюць.
Карабель стаіць каля прычала.
|| прым. прыча́льны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
раско́пка, -і, ДМ -пцы, мн. -і, -пак. ж.
1. гл. раскапаць.
2. мн. Работы па выяўленні чаго-н. схаванага ў зямлі, звычайна прадметаў старажытнасці, а таксама месца, дзе праводзяцца падобныя работы.
Археалагічныя раскопкі.
|| прым. раско́пачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
са (гл. з), прыназ. з Р, В і Т.
Ужыв. замест «з» перад словамі, якія пачынаюцца са збегу зычных, дзе першымі з’яўляюцца «с», «з», «ж», «ш», «м», напр.: са стала, са зруба, са жменьку, са шчыта, са мной.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
стало́вая, -ай, мн. -ыя, -ых, ж.
1. Асобны пакой у кватэры з абедзенным сталом, дзе ядуць.
2. Камплект мэблі для такога пакоя.
3. Прадпрыемства грамадскага харчавання.
Студэнцкая с.
|| прым. стало́ўскі, -ая, -ае (да 3 знач.; разм.).
Сталоўская ежа.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
туля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца; незак.
1. Блукаць, хадзіць без пэўнай мэты; бадзяцца.
Усё жыццё туляўся без ніякага занятку.
2. Знаходзіцца дзе-н., хаваючыся ад каго-, чаго-н.
Туляўся ў лесе, пакуль партызан не знайшоў.
|| наз. туля́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
умясці́цца, умяшчу́ся, уме́сцішся, уме́сціцца; зак.
1. Змясціцца ўнутры чаго-н., дзе-н.
Кнігі ўмясціліся ў партфель.
Думкі не маглі ў. ў галаве (перан.).
2. Размясціцца на якім-н. месцы.
У. за адным сталом.
|| незак. умяшча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
устро́іцца, -о́юся, -о́ішся, -о́іцца; зак.
1. Уладкавацца, паступіць куды-н. (на работу).
У. на фабрыку.
2. Размясціцца дзе-н.; наладзіць сваё жыццё ў якім-н. месцы.
У. спаць на канапе.
У. на кватэру.
|| незак. устро́йвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Жыро́ўка ’востраў’ (Яшкін). Параўн. рус. алан. жиро́вка ’рыба, што нерастуе ў месцы, дзе яна звычайна водзіцца’, жирови́ще ’месца, дзе жыруе рыба’. Відаць, першапачаткова не проста востраў, а такі, дзе адбываецца жыраванне (гл. жыр). Параўн. яшчэ жыраво.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
збуя́ць, ‑яе; зак.
Пышна разрасціся націннем на шкоду плоданашэнню. Збуяла бульба. Гарох збуяў. □ Здаецца, калі глядзіш на гэты пагорак сярод балота, то і зямля — плямамі: то блакітная — дзе дурніцы, то чырвона-белая — гэта дзе збуяў і разросся бруснічнік. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адве́чны, ‑ая, ‑ае.
Паэт. Які заўсёды існаваў; спрадвечны. Адвечная тайна. Адвечныя балоты. □ Дзе крыўда адвечная спела, Дзе сыпала гора курганы, Рукой пралетарскаю смелай Гнілы стары лад зруйнаваны. Купала. Думка — гэта адвечная, невычэрпная, бясконцая, як само жыццё, крыніца сілы. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)