дэпарта́мент, ‑а, М ‑нце, м.
1. У царскай Расіі і некаторых капіталістычных краінах — аддзел міністэрства ці іншай вышэйшай дзяржаўнай установы або самастойны орган. Дэпартамент земляробства. Дэпартамент паліцыі.
2. Назва ведамства, міністэрства ў ЗША, Швейцарыі і некаторых іншых дзяржавах. Дзяржаўны дэпартамент.
3. Адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў Францыі. Дэпартамент Сена.
•••
Дзяржаўны дэпартамент — міністэрства замежных спраў у ЗША.
[Фр. dépertament.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ту́лі ‘гардзіны з прыгожай парусінавай тканіны’ (Сцяц.; баран., Сл. Брэс.), ‘карункі (у маладой на галаве)’ (Федар., 6, Сцяшк. Сл.); туль ‘вэлюм маладой’ (петрык., Шатал.), ‘цюль’ (Касп.; капыл., Жыв. сл.). Запазычана праз польск. дыял. tul ‘цюль’, параўн. чэш., славац. tyl, паўд.-чэш. tul ‘тс’, якое з франц. tulle — ад назвы горада ў Францыі Tulle, дзе вырабляліся баваўняныя або шаўковыя лёгкія ажурныя тканіны (SWO, 1980, 762; Махэк₂, 664). Сюды ж тулёўка ‘хустка, абшытая карункамі’ (капыл., Сл. ПЗБ). Гл. туль, цюль.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пэр
(англ. peer, фр. pair, ад лац. par = роўны)
званне прадстаўнікоў вышэйшага дваранства ў Англіі і Францыі; у Францыі ліквідавана ў 1789 г., у Англіі існуе і зараз.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
валансье́н
(фр. Valenciennes = назва горада ў Францыі)
тонкія карункі асобага пляцення.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
крака́ны
(фр. croquants)
удзельнікі сялянскіх паўстанняў 16—17 ст. у Францыі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АРТУА́
(Artois),
гістарычная вобласць на Пн Францыі, асн. частка дэпартамента Па-дэ-Кале. Пл. каля 4 тыс. км². Нас. 1 млн. чал. (1982). З 2-й пал. 9 ст. да 1180 тэр. Артуа належала Фландрыі; у сярэднія вякі частка аўстр. і ісп. Нідэрландаў. Адышла да Францыі ў 1659. Гал. горад — Арас.
т. 1, с. 507
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БА́СКІ
(саманазва эўскалдунак),
народ у Іспаніі (правінцыі Навара, Гіпускаа, Біская, Алава), Францыі (дэпартамент Ніжнія Пірэнеі), а таксама ў Лац. Амерыцы (эмігранты). Агульная колькасць 1,09 млн. чал. (1987), у тым ліку 800 тыс. у Іспаніі і 130 тыс. у Францыі. Гавораць на баскскай мове. Паводле веравызнання — католікі. Гл. таксама Баскаў краіна.
т. 2, с. 341
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ардана́нс
(фр. ordonnance)
1) урадавы акт у Францыі і некаторых іншых краінах;
2) каралеўскі ўказ у Францыі (12—18 ст. і ў перыяд Рэстаўрацыі) і ў Англіі (13—16 ст.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ажа́н
[рус. ажан, ад фр. agent (de police)]
паліцэйскі чын у Францыі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
банапарты́ст
(фр. bonapartiste)
прыхільнік панавання дынастыі Банапартаў у Францыі ў 19 ст.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)