аліга́рхія
(гр. oligarchia = улада нямногіх)
1) гіст. дзяржава, заснаваная на панаванні арыстакратычных вярхоў;
2) палітычнае і эканамічнае панаванне ў краіне невялікай групы прадстаўнікоў буйнога манапалістычнага капіталу (напр., фінансавая а.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
плутакра́тыя
(гр. plutokratia, ад plutos = багацце + kratos = улада, моц)
1) палітычны лад, пры якім дзяржавай правіць кучка самых багатых людзей пануючага класа;
2) кучка самых багатых прадстаўнікоў пануючага класа.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
дэмакратыза́цыя
(фр. démocratisation, ад гр. demos = народ + kratos = улада)
укараненне прынцыпаў дэмакратыі, перабудова дзяржавы, грамадства на дэмакратычных асновах.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ахлакра́тыя
(ад гр. ochlos = натоўп + -кратыя)
1) панаванне «натоўпу» ў старажытнагрэчаскіх вучэннях аб дзяржаве (Платон, Арыстоцель);
2) улада грамадска-палітычных груповак, якія апелююць да папулісцкіх настрояў у найбольш прымітыўных варыянтах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
гепта́рхія
(ад гепта- + гр. arche = улада, панаванне)
умоўны тэрмін, уведзены англійскімі гісторыкамі 16 ст. для абазначэння перыяду гісторыі Англіі з канца 6 да 9 ст., калі адсутнічала палітычнае адзінства краіны.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
panowanie
panowani|e
н.
1. панаванне, улада;
2. караляванне, кіраванне, цараванне;
za ~a króla Zygmunta — за каралём Жыгімонтам, у часы кіравання караля Жыгімонта
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ВІДАЎДА́НСКАЯ КАНСТЫТУ́ЦЫЯ 1921, канстытуцыя Каралеўства сербаў, харватаў і славенцаў. Прынята 28 чэрв. ў дзень св. Віда (Vidovdan). Абвясціла каралеўства парламентарнай і спадчыннай манархіяй на чале з сербскім каралём з дынастыі Карагеоргіевічаў. Паводле Відаўданскай канстытуцыі каралю належала выканаўчая і заканадаўчая (разам з 1-палатным парламентам — нар. скупшчынай) улада. Паліт. правы і свабоды (слова, друку, сходаў і інш.) маглі быць адменены каралём. Замацоўвала пануючае становішча ў грамадстве сербскай паліт. эліты. Адменена 6.1.1929 у выніку ўстанаўлення ў краіне ваенна-манархічнага рэжыму.
т. 4, с. 141
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
КІПА́ТРЫІ
(ад санскр. кшатра — улада),
раджаны, раджанья, саслоўе (варна) у Стараж. Індыі. Варна К. склалася на рубяжы 2—1-га тыс. да н.э. ў плямёнах арыяў (гл. Арыйцы) у ходзе заваявання імі Індыі і фарміравання класавага грамадства. У стараж.-інд. дзяржавах складалі ваен.-плем. арыстакратыю, займалі пануючае паліт. і эканам. становішча. К. былі кіраўнікамі дзяржаў, службовымі асобамі, рабаўладальніцкай знаццю, воінамі. Да сярэдзіны 1-га тыс. н.э. перасталі вызначаць склад кіруючага класа, паняцце К. захавалася толькі як традыц. ўяўленне.
т. 9, с. 69
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
дыктату́ра
(лац. dictatura)
I) паўнамоцтвы, улада дыктатара ў Стараж. Рыме;
2) нічым не абмежаваная ўлада, якая абапіраецца на сілу пануючага класа;
3) спосаб ажыццяўлення дзяржаўнай улады, палітычны рэжым (напр. ваенная д).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
імпе́рыя
(лац. imperium = улада, дзяржава)
1) манархічная дзяржава на чале з імператарам;
2) буйная каланіяльная дзяржава;
3) перан. буйная манаполія, якая ажыццяўляе кантроль над пэўнай галіной прамысловасці, над якой-н. дзейнасцю.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)