◎ Паця́цца ’падацца назад’ (валож., Сл. ПЗБ), ’хутка пабегчы’ (ашм., Сцяшк. Сл.). Няясна. Магчыма, у выніку кантамінацыі дзеяслова цяць ’моцна, хуткім рухам ударыць’ і дзеяслова падацца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
марскану́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.
Абл.
1. Рэзка штурхнуць, адштурхнуць, адкінуць. Валодзя, доўга не думаючы, схапіў.. [Яніка] за кашулю і марскануў у гарох, які рос пры дарозе. Дайліда.
2. Ударыць, выцяць. Яўсей марскануў каня лейчынай па баку, нокнуў павышаным голасам, але той не наперад пайшоў, а падаўся назад. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
улупі́ць, улуплю, улупіш, улупіць; зак., чым, па кім-чым, каму.
Разм. Ударыць, агрэць. Рыбак раптам аж скалануўся ад рэальнасць свайго жадання кінуцца туды, выхапіць лейцы і ўлупіць па кані — можа б і вырваўся. Быкаў. [Чумак] пацягнуў носам паветра, чмыхнуў і з такой ярасцю ўлупіў сякерай, што буйныя, малінавага колеру трэскі .. паляцелі за будан. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лу́пнуць ’памерці’ (Грыг.) — у выніку пераносу значэння з лу́пнуць ’ударыць’ (бых., Мат. Маг.), лу́пнуць ’трэснуць, разламацца’ пры ад’ідэацыі рус. смал. лу́нуць ’памерці, здохнуць’. Да лупіць 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пашаты́рыць ’пацерці, памыць’ (Ян.). Да па‑ і шатьірыць, якое, відаць, утварылася ў выніку кантамінацыі лексем шараваць і церці (гл.). Галосны ‑ы‑ прыдае экспрэсіўнасць, як бел. ударыць Адарыць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пашыбну́ць у выразе ліха яго пашыбі! ’ударыць’ (пух., Сл. ПЗБ; Грыг.). Да па‑ (< прасл. po‑) і шыбиць ’біць, удараць, кідаць’ (гл.) > прасл. šibati (Фасмер, 4, 435; Махэк₂, 607).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рагану́ць ’упасці, скінуцца’ (Сцяшк.), ’памерці, здохнуць’ (Полымя, 1986, 2, 119). Магчыма, роднаснае да чэш. rohnouti ’моцна параніць’, ’ударыць’, якое, разам з рус. гро́хнуть, лічыцца гукапераймальным утварэннем (Махэк₂, 515).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стуса́к, стуса́н ‘штуршок, удар’ (ТС), сюды ж стусану́ць ‘пнуць, ударыць, выцяць’ (Ян.). Параўн. польск. дыял. stusak, sztusak ‘штуршок’ з stus, sztos ‘удар’ з ням. Stoß ‘тс’. Гл. стузак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
knee
[ni:]
1.
n.
кале́на n.; кале́нка, кале́нца n., dim.
to bring to one’s knees — паста́віць на кале́ні (прыму́сіць падда́цца)
2.
v.t.
уда́рыць або́ дакрану́цца кале́нам
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
hínhauen
1.
vi уда́рыць
2.
vt разм. шпурну́ць
◊ das haut éinen hin! — я збянтэ́жаны!
das haut hin! — разм. гэ́та дарэ́чы!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)