Verbum

анлайнавы слоўнік

блок²

(англ. block)

1) прыстасаванне для пад’ёму грузаў у выглядзе кола з выемкай па акружнасці і перакінутым цераз яго канатам;

2) вузел машыны з некалькіх аднолькавых элементаў;

3) штучна зробленая з бетоннай сумесі будаўнічая пліта;

4) комплекс будынкаў, якія маюць адпаведнае прызначэнне, а таксама частка якой-н. пабудовы;

5) сшытыя лісты кнігі, падрыхтаваныя для пераплёту.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

tablica

tablic|a

ж.

1. пліта, дошка;

~a ogłoszeń — дошка аб’яў;

~a pamiątkowa — мемарыяльная дошка;

~a rejestracyjna — нумарны знак;

2. дошка (школьная);

3. табліца;

~e logarytmiczne мат. табліцы лагарыфмаў; лагарыфмічныя табліцы

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

flag

[flæg]

1) сьцяг -у m

2) Mus. сьцяжо́к на но́це

3) ша́пка f., назо́ў газэ́ты (на тыту́льнай бачы́не)

1) выве́шваць сьцяг, прыбіра́ць сьцяга́мі

2) сыгналізава́ць або́ затры́мваць сьцяжко́м (цягні́к)

•

- flags

[flæg]

n. Bot.

каса́ч -а́ m., pl. касачы́

v.t.

III

[flæg]

(-gg-) v.i.

падупа́сьці, зьвя́нуць; аслабе́ць (пра запа́л, зацікаўле́ньне), рабі́цца неціка́вым

[flæg]

каме́нная пліта́ f. (для брукава́ньня)

v.t. (-gg-)

брукава́ць, выклада́ць каме́ннымі плі́тамі

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

ГЕАГРАФІ́ЧНЫ ЦЭНТР БЕЛАРУ́СІ,

кропка на зямной паверхні з геагр. каардынатамі (B=53°31′, 7; L=29°02′, 8); нац. сімвал глабальнай прывязкі бел. дзяржавы да планеты Зямля. Размешчаны за 70 км на ПдУ ад Мінска, каля в. Антанова Навасёлкаўскага с/с Пухавіцкага р-на Мінскай вобл. Вызначаны пад умовай $\sum_{i = 1}^{n} S_{i}^{2} = min$ , дзе S_i, — адлегласць паміж геаграфічным цэнтрам Беларусі і характэрнымі выгінамі вонкавай мяжы Беларусі. Замацаваны двайным геад. маналітам і аформлены ў адпаведнасці з патрабаваннямі для пунктаў зыходнай геад. дзярж. апоры (абазначаны пірамідай, пад якой пастаўлена пліта з надпісам «Геаграфічны цэнтр Рэспублікі Беларусь»). Каардынаты геаграфічнага цэнтру Беларусі і трох яго спадарожнікаў занесены ў Дзяржаўны геад. каталог у якасці пунктаў дзярж. геад. сеткі. Пошукавыя работы выкананы ў 1996 82-й экспедыцяй аб’яднання Белгеадэзія сумесна з фірмай «Аэрагеакарт» па спец. праграме з выкарыстаннем картаў маштаба 1:200 000 і штучных спадарожнікаў Зямлі. Мяркуецца яго практычнае выкарыстанне ў якасці ўласна беларускай зыходнай астранома-геад. даты са сваёй арыентацыяй на целе геоіда і рэферэнц-эліпсоіда, прыбліжанага да фіз. паверхні Беларусі. У выніку змяншаецца скажэнне ліній і плошчаў пры праектаванні іх на паверхню адноснасці і стварэнні картаў інж. Прызначэння.

А.А.Саламонаў.

т. 5, с. 110

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Прыкла́д ’драўляны або каменны помнік на магіле; абчасаная гранямі калода’ (Зянк., Байк. і Некр., Сцяшк.), пры́кла́д, пры́кла́т ’тс’ (ганц., лях., Сл. ПЗБ), пры́клады ’надмагільная пліта’ (Мат. Маг.), параўн. словазлучэнне з рэдкім адсубстантыўным дзеясловам: прыкла́дваць чалавека ’ўстанаўліваць надмагільны помнік’ (лях., Сл. ПЗБ), таксама прыкла́дзіны ’абкладанне магілы драўляным зрубам; чатырохвугольная дошка, якую кладуць на магілу; памінальны абед (таксама і з прычыны абкладання магілы прыкла́дзінамі)’ (Дзмітр., Крачк., Нас.), ’старадаўні звычай — абед як памяць па нябожчыку’ (Янк. 2), прыкла́дзіны, прыкла́дзены ’ўпарадкаванне (магілкі)’ (глыб., віл., Сл. ПЗБ). Сюды ж з іншай (сумежнай) семантыкай: прыкла́д, прыкла́дзіна, пры́кла́днік ’казёл на вільчыку’ (ТС), прыкла́дзіна ’стрэшка над стажком’ (ветк., ЛА, 2), прыкла́дзіна ’мянушка’ (Жд.), толькі мн. л. прыкла́дзіны ’(зямельныя) прырэзкі’ (віл., Сл. ПЗБ), мн. л. пры́кладні ’раскіданыя ў беспарадку, зваленыя ў кучу рэчы’ (ветк., Растарг.); прыкла́жа ’прыбаўленне, прыбаўка да паклажы’ (Нас.). Утварэнне ад прыклада́ць, гл. класці.

Пры́клад, рэдка прыкла́д ’канкрэтная з’ява, факт, які прыводзіцца для тлумачэння; узор для пераймання’ (Шпіл., Нас., Гарэц., ТСБМ). Паводле Кюнэ (Poln., 89), запазычана з польск. przykład, паводле Банькоўскага (2, 937), першапачаткова тэрмін цяслярства (пра прадмет для ўзору, які прыкладаўся да матэрыялу); ст.-бел. приклад ’узор, прыклад’, якое працягвае прасл. *prikladъ (Копечны, Zákl. zásoba, 291), параўн. і ст.-слав. прикладъ ’сімвал, эмблема, знак’, або запазычана з чэш. přiklad ’тс’. Вытворныя кшталту напры́клад (гл.), прыкла́дам ’напрыклад’ (Нас., Байк. і Некр., Яруш.) узніклі пазней на ўласнай глебе як еўрапейскія калькі, параўн. франц. parexemple, ням. zum Beispiel, рус. например ’тс’. Гл. наступнае слова, а таксама Фасмер, 3, 364.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

stone¹ [stəʊn] n.

1. ка́мень;

a meteoric stone аэралі́т;

a fall of stones каменяпа́д;

sand stone geol. пясча́нік;

trip over a stone спатыка́цца аб ка́мень

2. ка́мень (перан.);

a heart of stone каме́ннае сэ́рца;

turn to stone скамяне́ць

3. ко́стачка (слівы, вішні і да т.п.), зярня́тка, зе́рнетка (плода)

4. надмагі́льная пліта́;

He is buried under this stone. Ён пахаваны пад гэтым каменем.

5. med. ка́мень, каме́нная хваро́ба;

an operation for stones апера́цыя па выдале́нні камянёў

♦

cast the first stone распача́ць кры́тыку;

leave no stone unturned прыкла́сці ўсе намага́нні; зраўня́ць з зямлёй;

(at) a stone’s throw ве́льмі блі́зка, зусі́м недалёка; руко́ю пада́ць;

kill two birds with one stone ≅ адны́м уда́рам двух зайцо́ў забі́ць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

piec

I м.

печ;

palić w ~u — паліць у печы;

piec kuchenny — кухонная пліта;

piec kaflowy — кафляная (кафельная) печ;

piec martenowski тэх. мартэнаўская печ;

nie z jednego ~a chleb jadał — бывалы чалавек; прабеглы зух

II pie|c

незак. пячы;

piec ciasto — пячы пірагі;

pokrzywa ~cze — крапіва пячэ (пячэцца);

piec raki — чырванець як рак

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

гарэ́ць, -ру́, -ры́ш, -ры́ць; -ры́м, -рыце́, -ра́ць; -ры́; незак.

1. Паддавацца дзеянню агню, знішчацца агнём.

Дровы гараць.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Дзейнічаць, быць у спраўнасці (пра тое, што дае полымя, святло).

Пліта гарыць.

3. Траціць усё набытае з прычыны пажару, аказвацца пагарэльцам.

Нашы родзічы два разы гарэлі.

4. Быць у ліхаманкавым стане.

Дзіця ўсю ноч гарэла.

5. Чырванець ад прыліву крыві.

Г. ад сораму.

Вушы гараць.

6. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Ззяць, блішчаць, выдзяляцца яркім колерам.

На сонцы гарэлі гронкі рабіны.

Вочы гараць ад крыўды.

7. перан., чым. Зазнаваць якое-н. моцнае пачуццё.

Г. нянавісцю.

8. перан. Поўнасцю аддавацца рабоце, ідэі і пад.

Хто сам на працы гарыць, той і людзям свеціць (прыказка).

9. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Псавацца, станавіцца непрыгодным, прэць.

Сена гарыць у копах.

Пасевы гараць.

10. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Хутка зношвацца, рвацца (пра адзенне, абутак).

На дзетках хутка гарыць адзежа.

11. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Быць пад пагрозай зрыву па прычыне спазнення, упушчэння тэрмінаў.

План гарыць.

Пуцёўка гарыць.

12. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Цвісці (пра агуркі, гарбузы і пад.).

Агуркі пачалі г.

◊

Вока (зуб) гарыць на што (разм.) — вельмі хочацца мець што-н.

Гары яно гарам; хай яно гарам гарыць (разм.) — выказванне раздражнення, абурэння чым-н.

Гарыць душа (сэрца) у каго, чыя (чыё) (разм.) — хто-н. вельмі ўсхваляваны, узбуджаны.

Гарыць зямля пад нагамі ў каго — пра небяспечнае становішча для каго-н., у сувязі з чым прыходзіцца ўцякаць.

На злодзеі шапка гарыць (разм.) — гавораць пра таго, хто міжвольна сам выдае сябе ў тым, што больш за ўсё імкнецца ўтаіць.

Не гарыць (разм.) — няма патрэбы ў спешцы.

Работа (усё) гарыць у руках у каго (разм., адабр.) — работа ідзе добра, хутка.

Скура гарыць на кім (разм., неадабр.) — пра залішне рухавага, неспакойнага чалавека.

Як мокрае гарыць (разм., неадабр.) — вельмі марудна.

|| зак. згарэ́ць, -ру́, -ры́ш, -ры́ць; -ры́м, -рыце́, -ра́ць; -ры́ (да 1, 3, 8 і 9 знач.).

|| наз. гарэ́нне, -я, н. (да 1, 2, 6, 8, 9 і 12 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

range

[reɪndʒ]

1) праме́жак -ку m., ра́мкі pl.

a range of prices from 5 cents to 25 dollars — цэ́ны ў праме́жку ад 5 цэ́нтаў да 25 даля́раў

2) дасяга́льнасьць, дальнабо́йнасьць f., да́льнасьць дзе́яньня; до́сяг -у m.

The missile has a range of 200 miles — Дасяга́льнасьць раке́ты — 200 мі́ляў

3) стрэ́льбішча n.

4) па́сьбішча n.

5) ланцу́г -а́ m., шэ́раг -у m.

a range of mountains — го́рны ланцу́г

a wide range of color — шыро́кая га́ма ко́лераў

6) абша́р -у m., зо́на f., ахо́п -у m.

7) кухо́нная пліта́

v.i.

1) распасьціра́цца (у ме́жах ад чаго́ да чаго́)

2) цягну́цца

prices ranging from $5 to $10 — цэ́ны ў праме́жку ад 5 да 10 даля́раў

3) вандрава́ць

v.t.

1) разьмярко́ўваць

2) выстро́йваць у рад; групава́ць

3) дасяга́ць

•

- at close range

- range of vision

- voice range

- out of range

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

kamień

kamie|ń

м. камень, каменне;

~ń szlachetny — каштоўны камень;

~ń nazębny — зубны камень;

~ń szlifierski — шліфавальны камень;

~ń łupany — бутавы камень; бут;

~ń polny (brukowy) — брукавальны камень;

~ń tłuczony — шчэбень; друз;

~ń młyński — бягун, жоран;

~ń kotłowy — накіп;

~ń grobowy (nagrobny) — надмагільны камень (магільная пліта); надмагілле;

~ń węgielny — краевугольны камень;

~ń milowy — важны этап;

~ń u szyi — камень на шыі;

~ń obrazy — прычына крыўды;

przepadł jak ~ń w wodę — прапаў як у ваду ўпаў;

~ń spadł mi z serca — камень (цяжар) з душы зваліўся;

nie zostawić ~nia na ~niu — каменя на камені не пакінуць;

idzie jak z ~nia — насілу, з цяжкасцю;

trafiła kosa na ~ń — каса на камень наскочыла (трапіла); трапіўся востры на шылаватага; цюк на крук; пад чорным лесам спаткаўся чорт з бесам

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)