гарматная ліцейная майстэрня ў Быхаве ў 2-й пал. 16—18 ст. Узнікла, калі горадам валодалі магнаты Хадкевічы. Тут вырабляліся звычайныя і дробавыя гарматы — «шротаўніцы», марціры, шматствольныя ўстаноўкі — «арганы» і «шмыгаўніцы», а таксама ядры, карцечныя зарады, артыл. і ручныя гранаты. Адным з першых людвісараў быў, верагодна, ням. майстар Кашпір Ганусаў. У 1697 быхаўскія людвісары майстар Пятрок і яго памочнік Юрка былі запрошаны ў Магілёў, дзе адлілі для магістрата вял. бронзавую гармату.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
mate
I[meɪt]1.
n.
1) напа́рнік -а m
2) муж або́ жо́нка
3) памо́чнік капіта́на або́і́ншага спэцыялі́ста (у флёце)
a cook’s mate — памо́чнік ку́хара
4) саме́ц -ца́m. або́ са́мка f
5) адно́ з па́ры (напр. рукаві́ца)
2.
v.
1) спалуча́цца шлю́бам
2) (пра жывёлаў) спаро́ўваць (-цца), злуча́цца
II[meɪt]1.
n.
мат -у m. (у ша́хматах)
2.
v.t.
дава́ць, ста́віць ма́т
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
напатка́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Ідучы, едучы, сустрэцца з кім‑н., трапіцца каму‑н. насустрач. Не паспелі .. [Лабановіч з Турсевічам] адысціся і ста крокаў ад школы, як напаткаўся памочнік пісара.Колас.На вуліцы хлопцу напаткаліся дзяўчаты, што весела і заўзята, перабіваючы адна адну, гаманілі.Мележ.
2.(1і2ас.неўжыв.). Разм. Сустрэцца, трапіцца пры чытанні, у рабоце і пад. Напаткаліся цікавыя мясціны ў кнізе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ад’ю́нкт
(лац. adiunctus = далучаны)
1) асоба, якая праходзіць навуковую стажыроўку; памочнік кіраўніка кафедры, прафесара, акадэміка ў некаторых краінах Зах. Еўропы і ў Расіі;
2) афіцэр, які займаецца ў ад’юнктуры.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
secondary
[ˈsekənderi]1.
adj.
1) пабо́чны, другара́дны
2) неарыгіна́льны; вытво́рны (пра сло́ва)
3) Electr. дру́гасны (пра ток)
2.
n.
1) паднача́лены -ага m.
2) пабо́чны на́ціск
3) памо́чнік -а m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
бутафо́рыя
(іт. buttafuori = памочнік рэжысёра)
1) абсталяванне для спектакля (мэбля, пасуда, зброя і інш ), а таксама штучныя прадметы, якія выстаўляюцца на вітрынах магазінаў замест сапраўдных;
2) перан. нешта паказное, фальшывае.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
starter[ˈstɑ:tə]n.
1.sport ста́ртар; удзе́льнік (спаборніцтва)
2. дыспе́тчар; памо́чнік рэжысёра
3.tech. пускавы́ прыбо́р, ста́ртар
4. пе́ршая стра́ва;
What would you like as a starter? Што б ты хацела на першае?
♦
for startersinfml перш-на́перш, для пача́тку
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
По́плеч ’у непасрэднай блізкасці, поруч, побач’ (ТСБМ, Гарэц., Байк. і Некр., Др.-Падб., Мядзв.: Нік. Очерки; Шат., Касп., Сл. ПЗБ. Бяльк.). Утворана па мадэлі по + назва часткі цела, аналагічна по‑бач ад бок, по‑руч ад рука, по‑плеч ад плячо, літаральна ’каля пляча’. Першапачаткова, магчыма, адвербіялізаваны назоўнік, параўн. польск.pobocz ’абочына’, ’месца на водшыбе’, даўнейшае ’цуглі, лейцы’ (Брукнер, 423). Сюды ж таксама паплечнік ’найбольш блізкі ў справе калега’, параўн. ст.-польск.poplecznik ’памочнік воіна-рубакі, які стаіць у яго за спіной і бароніць ззаду’.
1. Узяць што‑н. у сваё ўладанне; захапіць. Чалавек навучыўся браць багацці зямлі, навучыўся рабіць машыны, завалодаў морамі, рэкамі, паветрам.Галавач.[Птушаняты] злосна штурхаюцца, стараючыся завалодаць большым і лепшым кавалкам.В. Вольскі.
2.перан. Прыцягнуць да сябе, падпарадкаваць свайму ўплыву. Відаць было, што памочнік хацеў завалодаць адзін увагаю панны Ядвісі, а настаўніка адцерці.Колас.Ідэя электрыфікацыі завалодала калгаснікамі ўсіх калгасаў сельсавета.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)