вскрыва́ние ср. раскрыва́нне, -ння ср.; выяўле́нне, -ння ср.; пака́з, -зу м.; выкрыва́нне, -ння ср.;
2. распяча́тванне, -ння ср.; распако́ўванне, -ння ср.; адчыня́нне, -ння ср.;
3. разраза́нне, -ння ср.; аперы́раванне, -ння ср.; анатамі́раванне, -ння ср.; см. вскрыва́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
урбані́зм
(фр. urbanisme, ад лац. urbanus = гарадскі)
1) кірунак у літаратуры і мастацтве, аб’ектам якога з’яўляецца паказ гарадскога жыцця;
2) кірунак у архітэктуры, паводле якога гарады павінны развівацца без тэрытарыяльных абмежаванняў і шчыльна забудоўвацца вялікімі будынкамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ГЕАЛАГІ́ЧНЫ РАЗРЭ́З,
геалагічны профіль, графічнае адлюстраванне геал. будовы тэрыторыі, тэктанічнай структуры, радовішча і інш. аб’ектаў у вертыкальнай плоскасці. Паказвае склад горных парод, іх узрост і ўмовы залягання ўздоўж умоўнай лініі пэўнай працягласці (ад дзесяткаў метраў да соцень і тысяч кіламетраў) на паверхні Зямлі. Складаецца паводле матэрыялаў вывучэння свідравін, выхадаў горных парод на паверхню, горных вырабатак, геафізічных даследаванняў, часам на падставе геал. картаў; паказваецца на геал. картах і ў дакументацыі. На выяве геалагічнага разрэзу вертыкальны маштаб звычайна значна большы за гарызантальны. Геалагічным разрэзам называюць таксама апісанне ці графічны паказ стратыграфічнай паслядоўнасці і літалагічнага складу горных парод у пункце назіранняў.
т. 5, с. 118
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ідэаліза́цыя
(фр. idéalisation, ад п.-лац. idealis = ідэальны, ад гр. idea = паняцце)
паказ каго-н., чаго-н. лепшым, чым ёсць у сапраўднасці; надзяленне ідэальнымі якасцямі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
przedstawienie
н.
1. псіх. уяўленне;
2. паказ, спектакль;
3. прадстаўленне;
przedstawienie do nagrody — прадстаўленне да ўзнагароды;
4. рэкамендацыя;
robić przedstawienie — ламаць камедыю; разыгрываць спектакль
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
представле́ние ср.
1. (действие) пада́ча, -чы ж.; неоконч. падава́нне, -ння ср.; пака́званне, -ння ср., пака́з, -зу м., прадстаўле́нне, -ння ср.; прывядзе́нне, -ння ср.; прыстаўле́нне, -ння ср.; знаёмства, -ва ср.; рэкаменда́цыя, -цыі ж., рэкамендава́нне, -ння ср.; прадстаўле́нне, -ння ср.; малява́нне, -ння ср.; пака́з, -зу м., пака́званне, -ння ср., вывядзе́нне, -ння ср., выкліка́нне, -ння ср.; прычыне́нне, -ння ср.; прыкі́дванне, -ння ср.; уяўле́нне, -ння ср.; см. представля́ть 1—9;
2. (письменное заявление с предложением) офиц. прадстаўле́нне, -ння ср., дакла́д, -да м.; дакладна́я запі́ска; (заявление) зая́ва, -вы ж.;
представле́ние о перево́де на но́вую до́лжность прадстаўле́нне (дакла́д, дакладна́я запі́ска) аб пераво́дзе на но́вую паса́ду;
3. уяўле́нне, -ння ср.;
проце́сс представле́ния психол. працэ́с уяўле́ння;
не име́ть ни мале́йшего представле́ния не мець нія́кага ўяўле́ння;
4. театр. пака́з, -зу м.; (спектакль) спекта́кль, -ля м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ве́чар, ‑а; мн. вечары, ‑оў; м.
1. Час сутак ад канца дня да надыходу ночы. Зімовы вечар. Цёплы вечар. Дзень схіліўся к вечару. □ Пад вечар шэрыя хмаркі ўсё ж такі сабраліся ў адну і затулілі ўсё неба. Маўр.
2. Грамадскі вячэрні сход, прысвечаны якой‑н. лаце, падзеі і пад. Урачысты вечар. Выпускны вечар. // Вячэрняе прадстаўленне, паказ, які складаецца з асобных нумароў. Вечар балета. Літаратурны вечар. Вечар мастацкай самадзейнасці. // Вечарынка. Вечар танцаў. Вечар адпачынку.
•••
Абы дзень да вечара гл. дзень.
Добры вечар! — прывітальныя словы пры сустрэчы з кім‑н. або пры ўваходзе ў дом да каго‑н. вечарам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сінтэты́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Заснаваны на прымяненні сінтэзу (у 1 знач.). Сінтэтычны метад даследавання. Аналітычная і сінтэтычная дзейнасць кары вялікіх паўшар’яў.
2. Які мае адносіны да сінтэзу (у 2 знач.). Сінтэтычная хімія. Сінтэтычны спосаб атрымання салянай кіслаты. // Атрыманы ў выніку сінтэзу якіх‑н. рэчываў; штучны. Сінтэтычнае валакно. Сінтэтычны каўчук.
3. Кніжн. Які злучае ў адно цэлае асобныя элементы; абагульнены. Сінтэтычны паказ рэчаіснасці. □ Мастацкі вобраз па прыродзе сваёй сінтэтычны, зборны. Але матэрыял для яго дае толькі жыццё. «Полымя».
4. Разм. Выраблены з сінтэтыкі. Сінтэтычны світэр.
•••
Сінтэтычныя мовы — мовы, у якіх адносіны паміж словамі ў сказе выражаюцца формамі саміх слоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фанта́стыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.
1. Штосьці неверагоднае, створанае ва ўяўленні. А ноч спускаецца ніжэй і ніжэй на снегавыя абшары, і ўсё наўкол пачынае прымаць воблік невыразнай фантастыкі. Лынькоў. // Паказ з’яў, якія не існуюць у рэчаіснасці; казачная аснова ў творах мастацтва. Спецыфічная ж асаблівасць народнай казкі — фантастыка, выдумка. Чыгрын. // зб. Разм. Літаратурныя творы, у якіх апісаны з’явы і падзеі ў перабольшаным і звышнатуральным выглядзе. Фантастыка Гофмана. Аддзел навуковай фантастыкі ў бібліятэцы.
2. Нешта нерэальнае, нездзяйсняльнае. Узяць білеты на касмічны лайнер І паляцець у госці к марсіянам... Фантастыка? А колькі год мінула, Як першы спадарожнік стартаваў? Грахоўскі.
[Ад грэч. phantastikē — здольнасць уяўляць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ВІНАГРА́ДАЎ Віктар Ніканавіч
(н. 3.11.1933, в. Замасточча Гарадоцкага р-на Віцебскай вобл.),
бел. педагог. Д-р пед. н. (1994), праф. (1977). Засл. работнік вышэйшай школы Беларусі (1976). Скончыў Віцебскае мастацка-графічнае пед. вучылішча (1953), Полацкі пед. ін-т (1957). З 1957 у Віцебскім ун-це (з 1978 рэктар). Працы па методыцы выкладання начартальнай геаметрыі і чарчэння ў ВНУ і сярэдняй школе. Адзін з аўтараў і рэдактараў падручніка «Чарчэнне ў сярэдняй школе» (1969, перакладзена на 20 моў), аўтар курса для пед. ін-таў «Начартальная геаметрыя» (1977), адзін з аўтараў «Методыкі навучання чарчэнню» (1990), «Слоўніка-даведніка па чарчэнні» (1993) і інш.
Літ.:
В.Н.Вінаградаў: Бібліягр. паказ. Віцебск, 1992.
Н.В.Калішук.
т. 4, с. 181
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)