1) чаравікі на драўлянай падэшве або выдзеўбаныя з дрэва;
2) сучасная мадэль жаночага летняга абутку з закрытым наском, без пяткі, на тоўстай падэшве з дрэва або спецыяльнага пластыку.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
АНАКСАГО́Р (Anaxagoras) з Клазамен
(каля 500—428 да н.э.),
старажытнагрэчаскі філосаф. Заснаваў у Афінах першую прафес. школу філасофіі. З яго твораў захаваліся асобныя фрагменты. У цэнтры натурфілас. вучэння Анаксагора арыгінальная мадэль фізічнай рэальнасці: усё ў прыродзе складаецца з бясконцай колькасці бясконца падзельных часцінак (гамеамерый). Інертная матэрыя прыводзіцца ў рух розумам (нусам). Пазнанне свету адбываецца з дапамогай чалавечага розуму, які абапіраецца на адчуванні. Шэраг здагадак Анаксагора ў астраноміі і матэматыцы развіты навукай пазнейшага часу.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
sketch
[sketʃ]1.
n.
1) эскі́з, на́кід -у m., замалёўка (для карці́ны), мадэ́ль(во́праткі)
2) на́кід, плян літарату́рнага тво́ру
3) Theatr. скетч -у m.
2.
v.t.
малява́ць эскі́зы, рабіць на́кіды
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Адбо́рыш1 ’мера пры куплі-продажы’ (Інстр. III) да браць (< адбор‑ыш). Словаўтваральная мадэль з ‑ыш‑суфіксацыяй (як спарыш). Гл. адборыш2.
Адбо́рыш2 ’пласт сена, што збіваецца граблямі, як кладуць у копы ці на воз’ (Бяльк.) да браць (ад‑бор‑ыш). Параўн. адборыш1 і аборыш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вужо́ўкі ’неядомыя грыбы’ (Янк. I, Мат. Гом., 219), вужо́ўкі ’тс’ (Арх. ГУ, жыт.), вужа́кі ’тс’ (Інстр. II). Ад вуж, ’гад, змяя’. Мадэль ’жывёліна’ — ’грыб’ указвае на непрыдатнасць да яды або малаўжывальнасць для чалавека. Гл. Аненкаў, 13; Мяркулава, Очерки, 157. Параўн. таксама бел.дыял.мядзведзі ’неядомыя грыбы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гаварэ́ціран. ’гаварун’ (Сцяшк.). Беларускі архаізм (у рус. і ўкр. мовах няма). У аснове ўтварэння ляжыць прасл.мадэль*govorьcь (утварэнне суф. *‑ьcь ад *govoriti). Астаткі гэтай фармацыі сустракаюцца ў некаторых слав. мовах. Параўн. ст.-чэш. прозвішча Hovořec (Гебаўэр, Sl. stč., 1, 479), славен.govórec ’той, хто гаворыць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Казяні́цца ’акаціцца (пра казу)’ (Мат. Гом.). Рус.зах.-бран.козениться. Рэгіянальны наватвор: другасны дзеяслоў ад казянё, казяня ’казляня’, параўн. рус.козеня (зах., паўдн., зах.-бран., наўг., кур., Даль), укр.козеня, бел. (цэнтр. і ўсх.) казяня. Мадэль утварэння вельмі старажытная. Рус.калін.козленить, цвяр., зах.-бран.козиться.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ку́тарма ’галопам, хутка’ (Жыв. сл.). Параўн. куцерма ’звада, шум, неразбярыха’ (гл). Рус.кутерьма ’сумятня, мітусня’. Значэнне прыслоўя ў беларускай мове звязана з пераходам у мадэль на ‑ма тыпу дарма. Паходжанне першаснага назоўніка няяснае. Відаць, запазычанне з цюркскіх моў, але непасрэдную крыніцу выявіць цяжка. Параўн. Фасмер, 2, 434.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кішчы́ны ’адходы пасля выціскання соку з чаго-небудзь’ (Сл. паўн.-зах.), ’мякаць гарбуза’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. кішкі. Нягледзячы на семантычную тоеснасць кішкі і кішчыныß словаўтваральная мадэль сведчыць аб аддзеяслоўным паходжанні разглядаемай лексемы ад кішчыць з незасведчаным зна чэннем ’выціскаць сок’ (параўн. Сцяцко, Афікс. наз., 43–44).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лукошка ’кош, лубянка’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ), ’міса’ (Анік., Грыг.). Прымыкае да рус. моўнай тэрыторыі, параўн. рус.лукошко ’кошык з бяросты, лубянка’, ’кошык з лазы’, іркуцк. ’глыбокая міса’. Паводле Фасмера (2, 532), роднаснае да лукно (гл.). Словаўтваральная мадэльлук‑ошка: лукно, як рус.око‑шко: окно.