Бало́сь ’балазе’ (Янк. Мат., 152). Мабыць, з *балозь, якое з’яўляецца дыялектным скарачэннем ад балазе́ (гл.). Перамяшчэнне націску, аднак, вытлумачыць цяжка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Варыя́нт. Рус. вариа́нт, укр. варіа́нт. Мабыць, запазычанне з рус. мовы, дзе з франц. variant. Падрабязней гл. Шанскі, 1, В, 20.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Слы́за ‘кавалак сала’, слы́жка ‘тс’ (Сл. Брэс.). Мабыць, з дыялектнай фанетыкай да сліж 2; магчыма, паводле формы: брусок адрэзанага сала.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
по́даўна, прысл.
1. Даволі даўно. Цемнавата ўжо ў лесе, сонца подаўна зайшло, але гэты мяшок, мабыць, відзён будзе кожнаму нават і ў поўным змроку. Кулакоўскі.
2. Тым больш. [Ціхан:] — І тады шапкі мы не дужа ламалі перад немцам, а перад цяперашнім немцам і подаўна. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Баля́скі ’зубы’ (Сцяц.). Метафара да баля́са ’слупок для агароджы і г. д.’ Першапачаткова, мабыць, ужывалася ў сэнсе ’рэдкія зубы’ (падобныя агароджы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бато́н. Бел. бато́н, укр. бато́н, мабыць, з рус. бато́н (а гэта з франц. bâton ’палка, жазло’, гл. Шанскі, 1, Б, 57).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Падві́лка ’павека’ (Сл. ПЗБ). Няясна. Мабыць, з *падвійка (гл. вейкі) з вядомым у дыялектах пераходам и > л, напрыклад, ляха: яха ’рэха’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Амо́віцца ’памыліцца ў маўленні’ (Нас.), амоўна ’асуджэнне, памылка ў маўленні’ (Нас.). Мабыць, з рус. обмолвиться, обмолвка з паралельным уплывам бел. мова (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Блакі́тніца ’птушка Parus coeruleus’ (БРС). Мабыць, калька з рус. лазо́ревка ’птушка блакітніца’ (з роду сініц), якое звязана з рус. лазу́рь, лазо́ревый ’блакітны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бо́нчка ’кольца, якім замацоўваецца каса на касільне’ (ДАБМ, 832). Запазычанне з польск. bączek ’кольца’ (паходжанне польск. слова, мабыць, гукапераймальнае, гл. Брукнер, 19).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)