дзя́тлавіна Добры, сухадольны лог, дзе расце густы мурог, дзяцеліна белая Trifolium repens L. (Слаўг.). Тое ж дзя́тліна (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
парадо́кс
(гр. paradoksos = нечаканы, дзіўны)
своеасаблівая думка, меркаванне, якое разыходзіцца з агульнапрынятымі поглядамі, супярэчыць разумнаму сэнсу;
2) нечаканая з’ява, якая не адпавядае звычайным уяўленням у навуцы;
3) лог. адзін з відаў супярэчнасцей, што ўзнікаюць у правільным па лагічнай форме разважанні.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
згон
1. Паша, лог на праходным месцы (Слаўг.).
2. Месца, паша, дзе пасецца ўся жывёла вёскі (Слаўг., Чав., Чэр.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Падзь1 ’упадзіна’ (Прышч., дыс., стаўбц.). Рус.падь, па́дина, перм., сіб. ’глыбокі і стромкі лог, яр, бездань, цясніна’ або ’міжгор’е, разлог’, паўдн. ’яр, лагчына’, укр.падь, па́дина ’нявілая круглая даліна’, серб.-харв.ц.-слав.па̄д ’даліна’ (Шутц, Geographische, 38), балг.пад, падина ’даліна, лагчына; вузкі і доўгі яр; стромы абрыў і г. д.’ (Грыгаран, Словарь, 150). Дэрыват ад padati з суф. ‑ь (параўн. Махэк, 425).
Падзь2 ’салодкая клейкая вадкасць на лісцях раслін’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, З нар. сл., Мат. Гом.), пад, падзь ’тс’ (ТС). Рус.падь, укр.падь, польск.padź, чэш. мараўск. paď ’тс’. Аддзеяслоўны дэрыват ад падаць (гл. Махэк, 425; Брукнер, 390).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рым ’дрыгва, топкае месца’ (Ян.), укр.дыял.рим ’яма з вадой’, ’лог, заліты вадой’, ’глыбокі роў’. Няяснае слова. Можна меркаваць роднасць да польск.ryma ’насмарк’, чэш.rýma ’насмарк’, славац.réma ’насмарк’, ст.-слав.рема ’выцяканне’, роума, рюма ’сцяканне’, ст.-ням.reuma ’насмарк’, фр.rhume ’прастуда, катар’, лац.rheuma, reuma ’выцяканне’, нова-грэч.ῥεῦμα ’насмарк’, літ.rymà ’насмарк’. Польская і чэшская лексемы лічацца запазычаннямі з франц.rhume, якое з грэч.ῥεῦμα (Мацэнаўэр, 301; Махэк₂, 527). Але гэта няпэўна. Здзіўляе падабенства з рус.ры́мбаць, ры́нда́ть ’гразнуць у балоце’, ’правальвацца нагамі ў балота, праз лёд або снег’, ры́ндало ’балота’, якое з доляй верагоднасці лічаць запазычаннем з фін.rämpiä ’ісці праз балота, снег’, ’рухацца наперад з цяжкасцю’ (Фасмер, 3, 528). Параўнай ры́маць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
скрыжава́нне, ‑я, н.
1.Дзеяннепаводледзеясл. скрыжаваць (у 1 знач.); дзеяннеістанпаводледзеясл. скрыжавацца (у 1, 3 знач.).
2. Месца, дзе скрыжоўваюцца дарогі, вуліцы і пад. На скрыжаванні палявых дарог Здаўна стаіць сяло Чырвоны Лог.Танк.На скрыжаванні вуліц Наташа спынілася, пачакала, пакуль пройдуць машыны.Гамолка.Развітання хвіліна На скрыжаванні лясным...Куляшоў.// Наогул месца, дзе перасякаецца што‑н. чым‑н. У змроку відаць было, як у неба ўрэзвалася скрыжаванне лат.Скрыган.У скрыжаванні нааконных крат — нябёсаў родных зрэзаны квадрат.А. Вольскі./уперан.ужыв.Вёска ў Заходняй Беларусі стаяла на скрыжаванні нацыянальных і сацыяльных супярэчнасцей.У. Калеснік.
3. Спарванне жывёлін або апыленне раслін розных відаў, гатункаў, народ для атрымання новай пароды, новага віду ці гатунку.
4. Узаемадзеянне дзвюх або некалькіх моў. Скрыжаванне моў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штаны́
1. Месца на лузе або ў лесе, дзе адпачывае статак (Слаўг.). Тое ж штанкі́ (Слаўг.).
2. Рэльеф мясцовасці, які па форме нагадвае штаны; клін (Жытк., Слаўг., Смал.).
□ ур. Штаны́ (балота) каля в. Беражцы Жытк., ур. Штаны́ (дзве гары побач) каля в. Усяжкі Смал., ур. Бліжнія Штанкі, Дальнія Штанкі (поле) каля в. Ржаўка Слаўг., ур. Штанкі (поле іна лузе) каля пас. Чарнец Слаўг., ур. Штаны́ (сухадольны лог) каля в. Ржаўка Слаўг., ур. Штаны́ (лог, у які клінам урэзаўся лес) каля в. Церахоўка Слаўг., ур. Шы́лавы Штаны́ (лог) каля в. Любаны Слаўг.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
вуглы́ Тып паселішча без вуліцы, калі двары рэдка параскіданы па краю поля ўлукаткі (Слаўг.).
□в. Вуглы Ів., ур. Вуглы (лог, поле) каля в. Шаламы Слаўг.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)