горе́ть несов., в разн. знач. гарэ́ць; (о жжении — ещё) пячы́;

дрова́ горя́т дро́вы гара́ць;

щёки горя́т шчо́кі гара́ць;

горе́ть жела́нием гарэ́ць жада́ннем;

гори́т во рту пячэ́ ў ро́це;

гори́т лицо́ гары́ць твар;

◊

голова́ (душа́) гори́т галава́ (душа́) гары́ць;

де́ло (рабо́та) гори́т рабо́та гары́ць;

земля́ гори́т под нога́ми зямля́ гары́ць пад нага́мі;

не гори́т (не спеши) не гары́ць;

глаза́ горя́т во́чы гара́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сту́хнуць ​1, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. стух, ‑ла; зак.

Разм.

1. Пераехаць гарэць, свяціць; патухнуць. Агонь стух. □ Бліснулі ў пярэдняй машыны падфарнікі. Стухлі. Пташнікаў.

2. перан. Стаць цьмяным, перастаць свяціцца. Вочы бліснулі .. радасцю і ўраз стухлі. Мурашка. // Знікнуць, прапасці. Усмешка стухла на яго твары.

сту́хнуць ​2, ‑не; пр. стух, ‑ла; зак.

Разм. Стаць тухлым, сапсаваным (аб прадуктах і пад.). Мука стухла.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Піга́рак, абаранка ’прыгар (на бульбе)’ (хойн., брагін., Мат. Гом.), пігаркі ’падгарэлая (зверху ў чыгуне) вараная бульба’ (рэч., Нар. сл.; лях., Сл. ПЗБ), цыгарка ’плеўка на вараным малацэ’ (драг., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамлю Да нагі (гл.) > ’пегара пры ад’ідэацыі гарэць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пышэ́ць 1 ’раз’ядацца, таўсцець’ (Жыв. НС). Ітэратыў да пы́хаць у значэнні ’ўздымацца, надзімацца’ (гл.).

Пышэ́ць 2 (пъшэ́ць) ’пашчыпваць (у роце)’ (ушац., Нар. лекс.). Ітэратыў да пы́хаць (гл.), у значэнні ’гарэць, палыхаць’, параўн. пыш ’прысак’ і пры́шчыць ’шчыпаць, балець (пра рану)’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Го́ркі ’горкі’ (БРС, Шат., Касп.). Рус. го́рький, укр. гірки́й, польск. gorzki, чэш. hořký, балг. го́рък, серб.-харв. го́рак. Прасл. *gorьkъ ’тс’ звязана з *gorěti ’гарэць’ (першапачаткова *gorьkъ ’пякучы’). Гл. Фасмер, 1, 445; Слаўскі, 1, 323–324; Трубачоў, Эт. сл., 7, 55–56.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Смыле́ць ‘балець, пячы, гарэць’ (ТСБМ, Ласт., Бяльк., Юрч. Сін.), ‘прыпальвацца’ (Нас., Касп.), ‘абсмальвацца (пра валасы, шэрсць)’ (Нас., Касп.; ашм., Стан.), сюды ж, відаць, смыле́ць ‘бегчы, ляцець’ (ТС), смыля́ць ‘кідаць, шпурляць; біць, лупцаваць’ (Юрч.), смыль ‘пах гарэлага’ (Нас.). Звязана чаргаваннем з смаліць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

burn

I [bɜ:rn]

1.

v., burned or burnt, burning, v.i.

1) гарэ́ць

2) апяка́цца

3) адчува́ць гарачыню́, гарэ́ць

to burn with fever — гарэ́ць у ліхама́нцы

4) Figur. адчува́ць запа́л

to burn with enthusiasm — гарэ́ць натхне́ньнем

5) дава́ць сьвятло́

lamps were burning — гарэ́лі ля́мпы

6) мо́цна загарэ́ць, сьпячы́ся на со́нцы

7) Chem. згара́ць; акісьля́цца

8) Phys. выкарысто́ўваць я́дзерную энэ́ргію

2.

v.t.

1) палі́ць

2) апяка́ць, апяка́цца апа́рвацца

He burned his hand — Ён апёк руку́

3) выпа́льваць (узо́р)

4) пячы́

Mustard and pepper burn the tongue — Гарчы́ца й пе́рац пяку́ць язы́к

5) абпа́льваць (цэ́глу, гаршкі́)

6) палі́ць на вагні́ (як пакара́ньне)

3.

n.

1) апёк -у m.

2)

а) ме́сца, пашко́джанае апёкам

б) вы́паленая дзі́рка

3) мо́цны зага́р -у m.

•

- burn away

- burn down

- burn into

- burn oneself out

- burn out

- burn up

II [bɜ:rn]

n.

малы́ струме́нь, ручаёк -йка́ m.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

зага́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. загас, ‑ла; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Перастаць гарэць, свяціць; патухнуць, пагаснуць. Агонь загас.

2. перан. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зменшыцца, знікнуць (пра падзеі, пачуцці і пад.). Боль сумлення ў ім загас. Бядуля. // Скончыцца. Яшчэ вось дзень, прыгожы і румяны, мінуў — загас. Машара.

3. перан. Зачахнуць, памерці. Дні свае лічыць збалелы бядак, Вось-вось часіна — загасне. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

па́нскі, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да пана; належыць пану. Зямля — дзе глянеш — панская, Вада, лес, дол, гара. Танк. Панскі палац пачаў ужо гарэць з аднаго канца. Лынькоў.

2. Уласцівы пану; прасякнуты пагардлівымі адносінамі да каго‑, чаго‑н. Людзі ў цішы сваіх цёмных і лясных закуткаў думалі, як захаваць мізэрны запас хлеба.., як усцерагчы сваю худобу, каня і іншы набытак ад панскай ненаеднасці. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прагарэ́ць, -ру́, -ры́ш, -ры́ць; -ры́м, -рыце́, -ра́ць; -ры́; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зрабіцца дзіравым ад агню.

Сцяна прагарэла.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Згарэць зусім.

Дровы ў печы прагарэлі.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Гарэць які-н. час.

Ліхтар прагарэў усю ноч.

4. перан. Пацярпець няўдачу ў справе, пераважна грашовай (разм.).

Справа мая прагарэла.

|| незак. прагара́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1, 2 і 4 знач.) і прага́рваць, -аю, -аеш, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)