натрепа́ть сов.

1. (льна) натрапа́ць;

2. (наказать, трепля, дёргая) прост. нацяга́ць (за ву́шы, валасы́);

3. (наговорить лишнего) прост. нагавары́ць, напляву́згаць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

prick​2 [prɪk] v.

1. (with) кало́ць, прако́лваць; пратыка́ць;

Prick holes in the paper with a pin. Пракаліце шпількай дзірачкі ў паперы.

2. (on) укало́ць; укало́цца; адчу́ць боль;

She pricked her finger on the needle. Яна ўкалола палец іголкай.

3. кало́цца; вы́клікаць боль

♦

prick one’s conscience/your conscience pricks you адчува́ць дако́ры сумле́ння;

prick (up) one’s ears

1) наста́віць/натапы́рыць ву́шы (пра жывёл)

2) навастры́ць ву́шы; ува́жліва слу́хаць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Лопасць ’шырокі, плоскі канец чаго-небудзь’, ’частка вясла’ (ТСБМ). Запазычана з рус. лопасть ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 72). Роднаснае да лопата (у выніку альтэрнацыі зычных з лопат‑ть — Булахоўскі, ВСЯ (Львоў), 3, 1953, 12; Фасмер, 2, 518) і літ. lãpas ’ліст’. Сюды ж, відавочна, і лопасты ’вушы ў шапцы з аўчыны’ (Кольб.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Наву́шнік ’вуха ў шапцы-вушанцы; спецыяльнае прыстасаванне для аховы вушэй ад холаду; прылада, якая надзяваецца на вушы для праслухоўвання гукаперадач і гуказапісаў’ (ТСБМ). Усходнеславянскае ўтварэнне ад вуха (ухо), параўн. рус. наушник, укр. наушник ’тс’; падобныя незалежныя ўтварэнні вядомы ў многіх славянскіх мовах, параўн., напрыклад, в.-луж. nawušnik ’завушніца’ і г. д.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Суна́дзкі ’вяровачкі для падвешвання нітоў’ (калінк., Сл. ПЗБ), су́назкі ’дзве планкі, як часткі набілак, са шпарамі, у якія ўстаўляюцца бёрда’ (Янк. 1), су́назка ’кій, які ўсаджваецца ў “вушы” кубла’ (мазыр., ГЧ). Слова таго ж кораня, што і снадзь (гл.), да прасл. *snaditi ’злучаць, змацоўваць’; магчыма, ад незахаванага *сунадзіць з суф. ‑к‑.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

адкруці́ць, ‑кручу, ‑круціш, ‑круціць; зак., што.

1. Круцячы ў адваротны бок, раскручваючы, аддзяліць. Адкруціць дрот ад слупа. // Круцячы назад па разьбе, зняць; адшрубаваць. Адкруціць гайку.

2. Павярнуўшы ўбок, адкрыць. Адкруціць кран.

3. Круцячы, адарваць. Уладзік распрануўся, адкруціў з вянка цыбулі адну галоўку, набраў конаўкай вады, потым адрэзаў скібку хлеба і сеў за стол. Грамовіч.

4. Раскручваючы, разгарнуць, раскрыць. [Несцер:] — Адкруціла, разгарнула [жанчына] паперку ды як закрычыць і — у непрытомнасць. Кулакоўскі.

5. Прапрацаваць пэўны час, круцячы што‑н.

•••

Адкруціць галаву — бязлітасна пакараць; расправіцца (у сэнсе пагрозы).

Адкруціць вушы — не вельмі строга пакараць, накруціўшы вушы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пракрыча́ць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.

1. Абазвацца крыкам. Пракрычала дзіця. □ У лесе спрасонку пракрычала нейкая птушка і сціхла. Мележ. Непадалёку ў чыімсьці хляве пракрычаў сонны певень. Сяркоў.

2. што і без дап. Закрычаць, гучна сказаць што‑н. Пракрычаць «ура». □ — Здарова, братва! — спыніўшыся каля парога,.. пракрычаў Кандрат. Лобан. Пятая ноч пасля расстрэлу рабочых у Вільні. А Алаіза не можа спаць.. Точыць неабходнасць выплеснуць свой боль, пракрычаць пракляцце забойцам. Арабей.

3. што і без дап. Крычаць некаторы час. Пракрычаць усю ноч.

•••

Пракрычаць вушы каму — тое, што і пратрубіць вушы (гл. пратрубіць).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ву́ха (мн ву́шы) І н Ohr n -(e)s, -en;

запале́нне сярэ́дняга ву́ха мед Míttelohrentzündung f -;

шум у вуша́х Óhrensausen n -s;

быць тугі́м на ву́ха schwérhörig sein;

гавары́ць на ву́ха ins Ohr ságen;

даць у ву́ха груб éine Óhrfeige geben*, j-m éine (herúnter)háuen* [klében];

ён глухі́ на адно́ ву́ха er ist auf éinem Ohr taub;

◊ слу́хаць кра́ем ву́ха разм mit hálbem Ohr hören;

не ба́чыць як сваі́х вушэ́й nie zu séhen bekómmen*;

прапусці́ць мі́ма вушэй nicht beáchten; nicht hínhören (што-н auf A);

заткну́ць ву́шы sich (D) die Óhren zústopfen;

пракрыча́ць ву́шы каму-н j-m etw. táusendmal ságen; j-m in den Óhren líegen*;

рэ́заць ву́ха den Óhren wéhtun*;

ву́шы вя́нуць ад гэ́тага разм es ist ékelhaft, das ánzuhören;

па ву́шы разм bis über die [béide] Óhren;

ён і ву́хам не вядзе́ разм er schert sich nicht darúm; er macht sich nichts daráus; er lässt sich darüber kéine gráuen Háare wáchsen;

трыма́ць ву́ха во́стра die Óhren spítzen, áufpassen vi;

разве́сіць ву́шы die Óhren áufsperren;

у адно́ ву́ха ўвахо́дзіць, з друго́га выхо́дзіць zu éinem Ohr heréin und zum ánderen (wíeder) hináus;

слу́хаць ва ўсе ву́шы ganz Ohr sein

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

лу́цце, ‑я, н., зб.

Абл.

1. Маладыя тонкія ліпы. Мой бацька хадзіў у лес рэзаць луцце — трэба было на лапці лыка. Сачанка.

2. Лыка маладых ліп. Шаруе [Ганька] рукі, шыю, вушы. Потым гэтак жа, не шкадуючы сілы, дзярэ ліпавым луццем ногі. Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ля́скат, ‑у, М ‑каце, м.

Дзеянне паводле дзеясл. ляскаць (у 1 знач.), а таксама гукі гэтага дзеяння. З ляскатам падыходзіць браняпоезд, шэры, важкі, з дуламі гармат, з кулямётамі. Мележ. Я затыкала вушы, каб не чуць ляскату бізуноў і шомпалаў. Бядуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)