го́лад, -у, М -дзе, м.
1. Вострае адчуванне патрэбы ў ежы, а таксама працяглае недаяданне.
Памерці з голаду.
2. Адсутнасць ці недахоп прадуктаў харчавання ў выніку неўраджаю, засухі, вайны і пад.
Вайна нясе г. і разбурэнні.
3. перан. Увогуле недахоп чаго-н.
Кніжны г.
Г. на культурныя мерапрыемствы.
◊
Марыць голадам — даводзіць да знямогі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
касі́ць¹, кашу́, ко́сіш, ко́сіць; ко́шаны; незак.
1. што. Зразаць траву касой² або касілкай.
К. атаву.
2. перан., каго (што). Нішчыць, забіваць у вялікай колькасці.
Хвароба косіць людзей.
Вайна нас гнула і касіла.
|| зак. скасі́ць, скашу́, ско́сіш, ско́сіць; ско́шаны.
|| наз. кашэ́нне, -я, н. (да 1 знач.) і касьба́, -ы́, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
перакро́іць, -о́ю, -о́іш, -о́іць; -о́ены; зак., што.
1. Скроіць нанава; змяніць.
П. сукенку.
Вайна перакроіла людскія лёсы (перан.).
2. Кроячы, разрэзаць, парэзаць усё, многае.
П. увесь матэрыял.
|| незак. перакро́йваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).
|| наз. перакро́йванне, -я, н. (да 1 знач.) і перакро́йка, -і, ДМ -йцы, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
разме́сці, -мяту́, -мяце́ш, -мяце́; -мяцём, -мецяце́, -мяту́ць; размёў, -мяла́, -мяло́; -мяці́; -ме́цены; зак., каго-што.
1. Метучы, расчысціць што-н. (ад чаго-н.).
Р. снег.
Ветрам размяло (безас.) сухое лісце.
2. перан. Разагнаць, раскідаць.
Вайна размяла́ нас па свеце.
3. перан. Расхапаць, разабраць.
Р. тавары за адзін дзень.
|| незак. размята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
заміры́цца, ‑міруся, ‑мірышся, ‑мірыцца; зак., з кім-чым.
Разм. Заключыць мір; памірыцца. Скончылася грамадзянская вайна, замірыліся з Польшчай; людзі прыступілі да мірнай працы. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
арме́ец, армейца, м.
Той, хто служыць у арміі; вайсковец. Вайна адгрымела. Салют Уславіў шляхі перамогі. І выпаў армейцу маршрут На новыя выйсці дарогі. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падымча́цца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.
Хутка падбегчы або пад’ехаць. Дзяўчынка падымчалася к маці, абняла яе за ногі і зашаптала: — Мама, гэта вайна ўжо? Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
молниено́сный мала́нкавы, бліскаві́чны; (мгновенный) вокамгне́нны;
с молниено́сной быстрото́й з ху́ткасцю мала́нкі;
молниено́сная война́ мала́нкавая вайна́;
молниено́сный взгляд імгне́нны по́зірк.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
захо́пніцкі Raub-, Eróberungs-; räuberisch;
захо́пніцкая вайна́ паліт Eróberungskrieg m -(e)s, -e, Ráubkrieg m
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
грамадзя́нскі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да прававога становішча грамадзян (у 1 знач.) у дзяржаве. Грамадзянскі кодэкс. Грамадзянскія правы. Грамадзянскія законы. / Накіраваны на карысць грамадства; уласцівы грамадзяніну. Грамадзянскі абавязак.
2. Неваенны, цывільны. Ніхто пабочны сюды не заглядваў — грамадзянскаму насельніцтву ўвогуле было забаронена хадзіць у лес, а гітлераўцы баяліся. Няхай.
•••
Грамадзянская вайна гл. вайна.
Грамадзянская паніхіда гл. паніхіда.
Грамадзянскі шлюб гл. шлюб.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)