прысві́стваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Суправаджаць свістам спевы, танцы; пасвістваць (у такт чаму‑н.). Янка браўся рукою за падагнутую нагу Лабановіча, а Лабановіч за Янкаву, а на другой назе яны скакалі, як вар’яты, прысвістваючы або падпяваючы ў такт скокам. Колас.
2. Пасвістваць, свістаць. Аслабелы Шнураў, седзячы на канапе, захроп, прысвістваючы. Гурскі. Цёхкае салавей, прысвіствае дрозд і, як заўсёды, укладае некага спаць перапёлка. Сачанка. У полі моцна прысвістваў сыраваты вецер, балюча секлі твар сняжынкі. Мыслівец.
3. Гаварыць з прысвістам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прысмакта́цца, ‑смакчуся, ‑смокчашся, ‑смокчацца; зак.
Смокчучы, упіцца ў што‑н., моцна прыстаць да чаго‑н. П’яўка прысмакталася. Дзіця прысмакталася да грудзей. // перан. Разм. Прыстаць да чаго‑н., захапіцца чым‑н. Прыходзіцца па некалькі разоў перачытваць тое самае, нават і сумнаватае. Не дзіва, што прысмокчашся да Гогаля!.. Брыль. // перан. Разм. Прыдадзіцца да каго‑, чаго‑н. дзеля ўласнай выгады. — Вы, часам, не з тых недабітых афіцэраў Балаховіча, што рашылі да пары да часу прысмактацца да Савецкай улады? Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расшчапі́цца, ‑шчэпіцца; зак.
1. Раскалоцца, раздзяліцца на часткі. Палка расшчапілася. □ Грукнуў кулаком аб сасновы стол [Ціхан] так моцна, ажно стол расшчапіўся. Бядуля. Верхавіна [дуба] ад перуновага ўдару крыху расшчапілася і засохла. Ляўданскі. // Раздрабіцца ад удару. Косць расшчапілася.
2. Перастаўшы сціскацца, паслабіцца, разняцца, раз’яднацца. Вольчыны пальцы самі расшчапіліся, і вяргіні ўпалі на дол. Марціновіч.
3. Спец. Раздрабіцца, распасціся на часткі. Валакно расшчапілася.
4. Спец. Раскласціся на часткі ў выніку хімічнай рэакцыі. Эфір расшчапіўся.
5. Спец. У выніку фізічнага ўздзеяння распасціся (пра атамы).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жу́раць ’прыгараць, абвуглівацца’ (Шат.), журэ́ць ’тлець, слаба гарэць’ (Сл. паўн.-зах.). Чэш. žírati ’распальвацца’, žířeti, žířiti ’напальвацца, гарэць’, балг. жу̀равам, жу̀рна ’моцна запякаць’, дыял. журя ’пячы, жарыць, парыць’, журѐя вянуць, сохнуць’, жу̀ре ’моцна паліць’. БЕР (1, 561) этымалагізуе журя без уліку іншаслав. паралелей як кантамінацыю жа̀ря і горя̀. Махэк₂ (722) тлумачыць žířeti як форму з чаргаваннем галоснага да žár. Супрун (Бюлетин за съпоставително изследване на български език с други езици, 1976, 5, 74–76) звязвае жураць з укр. жевріти ’тлець, слаба гарэць’, якое Бузук (Записки іст.-філол. відділу ВУАН, 7–8, 1929) тлумачыў як перастаноўку з *жеравіти (параўн. ст.-слав. жеравиѥ ’вуголле’), а Ільінскі (там жа, 21–22, 1930–1931) звязваў з і.-е. *gʼeu̯er‑ ’палаць’. Па фанетычных прычынах апошняе дало б з‑, а не ж-. Для прасл. žur‑ ’тлець’ і.-е. адпаведнік можа быць толькі *geur‑. У Покарнага (1, 399) ёсць корань *g(e)u‑lo‑ ’жар; тлеючае вуголле’, адкуль герм. словы для вуголля (ням. Kohle, англ. coal), ірл. gúal ’вугаль’. Паводле Покарнага, арм. krak ’агонь, тлеючае вуголле’ адлюстроўвае суфікс ‑r‑ замест ‑l‑ (пра функцыянальную адпаведнасць l — r Бенвяніст, Индоевр., 65) : *geu‑r‑ ’жар’ (гл. іншыя супастаўленні, Ачаран, 2, 678). Да гэтага *geur‑ узыходзіць і слав. žur‑, прадстаўленае ў жураць. Гл. жуляць, журыцца, жэўрэць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Несудо́мны, несудомы ’надта вялікі, страшны’ (ТС); несудо́мны лес = вялікі, непраходны лес, нетра; несудомны мороз = вялікі, траскучы мароз (мазыр., ул. зал.). Відаць, да суд (гл.), параўн. рус. несудимый ’вельмі моцны, перавышаючы звычайную меру’, не судом (божиим) ’вельмі моцна, у вельмі вялікай колькасці’ (Дзяул. сл.), несудо́м кричать ’крычаць вельмі моцна’ (паўд.-рус., СРНГ), што тлумачыцца зыходным значэннем ’які не падлягае абмеркаванню ці асуджэнню’ (Даль), г. зн. ’надзвычайны’. Аднак для названых слоў нельга выключыць і іншыя версіі ці па меншай меры ўплыў біблейскага імені уласнага Садом, якое пачало ужывацца як апелятыў, паради, судом ’нешта нядобрае, непрыемнае’: Судом ее возьмі, дзе вона дзелася, тая шапка! (ТС), параўн. садомія (содомія) ’вялікае злоўжыванне; моцная разбэшчанасць’ (Нас.) і інш., гл. Някрасава, Диалект, иссл. по рус. яз. M., 1977, 247–250; іншая версія ад *sędoma (паводле Ліуканен, Отглаг. сущ., 131 < Zsędębma ад sъ‑dębiti ’акачанець’), параўн. укр. судо́ма ’міжвольнае скарачэнне мускулаў (ад болю, холаду, пры некаторых захворваннях і г. д.), сутарга’; тады адмоўе ў несудомны можа выконваць функцыю табу; адносна семантычнай мадэлі параўн. халерны, пранцаваты і пад. як экспрэсіўная адмоўная характарыстыка ў адносінах да нежывых прадметаў (халерны холад і пад.). Для спалучэнняў тыпу гушча несудомая можі^а дапусціць народна-этымалагічнае збліжэнне з сыйці, сходзіць (гушча несы(и)домая?); параўн. несходзімы ’непраходны; вялікі (пра лес)’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
thick3 [θɪk] adv. гу́ста, то́ўстым сло́ем;
Snow was lying thick on the ground. Зямля пакрылася глыбокім снегам.
♦
lay it on thick infml перабо́льшваць; залі́шне хвалі́ць або́ га́ніць;
thick and fast ху́тка, адзі́н за адны́м;
Offers to help are coming in thick and fast. Прапановы ідуць адна за адною;
His heart beat thick and fast. Ягонае сэрца моцна білася.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
hard2 [hɑ:d] adv.
1. мо́цна, інтэнсі́ўна; энергі́чна
2. руплі́ва, стара́нна; насто́йліва
3. ця́жка, насі́лу
4. ве́льмі шмат, празме́рна; зана́дта
♦
be hard up for smth. адчува́ць няста́чу ў чым-н.;
hard on smth. ве́льмі ху́тка пасля́ чаго́-н., неўзаба́ве;
take smth. hard быць ве́льмі засму́чаным чым-н.;
be hard pressed/pushed/put to do smth. быць у ця́жкім стано́вішчы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
hate2 [heɪt] v.
1. ненаві́дзець, не выно́сіць (каго-н./што-н.); адчува́ць агі́ду
2. ве́льмі шкадава́ць (аб чым-н.), ве́льмі не жада́ць (чаго-н.);
I hate troubling you. Мне вельмі не хочацца турбаваць вас;
I hate talking about it. Мне вельмі непрыемна гаварыць пра гэта.
♦
hate smb.ʼs guts мо́цна ненаві́дзець каго́-н., адчува́ць агі́ду да каго́-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
schlimm
1.
a
1) дрэ́нны, ке́пскі
das ist noch lánge nicht das Schlímmste — гэ́та яшчэ́ не са́мае го́ршае
2) хво́ры
ihr wurde ~ — ёй ста́ла дрэ́нна
2.
adv дрэ́нна, ке́пска
auf etw. ~ sein — (мо́цна) пра́гнуць чаго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Verlégenheit
I
f -, -en збянтэ́жанасць; ця́жкасць; ця́жкі стан
j-n in ~ bríngen* — [versétzen] (з)бянтэ́жыць, паста́віць у ця́жкае стано́вішча каго́-н.
in árge [gróße] ~ kómmen* [geráten*] — мо́цна збянтэ́жыцца; папа́сці ў ця́жкае стано́вішча
II
f -, -en сарамлі́васць; азада́чанасць; ця́жкасць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)