Боці (мн.) ’рабро ў лодкі’ (КЭС, бых.). Можна параўнаць з укр.бо́тя частка борта лодкі’ (да геаграфіі параўн. Краўчук, ВЯ, 1968, 4, 128). Але этымалогія слова застаецца цёмнай. Рудніцкі (184) лічыць яго няясным і мяркуе пра дэфармацыю слова борт. Няпэўна. Можа, ёсць сувязь з рус.бо́тник, ботня́, бот ’выдаўбаная з дрэва лодка’?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Брадні́к ’від рыбалоўнай сеткі’ (БРС, Касп., Бір. Дзярж., Бяльк.), браднык ’тс’ (Лысенка, ССП). З брэдні́к (да асновы брэд‑; слав.*bred‑ брадзіць’, гл. брадзі́ць). Націск у бра́днык яўна другасны. Параўн. рус.бередни́к, бре́дник ’тс’, бре́день, укр.бре́день. Параўн. яшчэ Рудніцкі, 202. Брадні́кможа паходзіць і з бродні́к ’тс’ (параўн. палес.бродні́к ’тс’ — Крыв.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Біндзю́га ’край зямлі непасрэдна над возерам ці над рэчкай’ (Мат. Гродз., Сцяшк. МГ). Здаецца (параўн. і геаграфію слова), запазычанне з польск.binduga ’месца каля ракі, дзе кладуць лес на сплаў’ (а гэта, як мяркуе Брукнер, 27, можа быць звязана з рус.бендюга, биндюга, бендюжник). Параўн. ст.-бел.бендюга ’месца сплаву лесу’ (Булыка, Запазыч.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пасёстра ’прыяцелька, сяброўка’ (Маш.; Нікіф., Очерки), ’дваюрадная сястра’ (Бяльк.; Мат. Маг.; Яшк., Назвы, Інстр. 1), пасёстра і пасёстра ’тс’ (Мат. Гом.). Укр.посестра ’тс’, ’каханая’. Прыстаўка па· (без націску) можа паходзіць з прасл.po‑ (Борысь, Prefiks., 54). Да сястри (гл.). Параўн., аднак, пасынак, якое з pa‑ і вупъ: ст.-прус.pas‑sons ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Пялю́тка, пелю́тка ’палавіна качана, гарбуза’ (ТС), ’ягадзіцы; вульва’ (там жа), пэлю́тка ’ягадзіца; гузно’ (пін., Нар. лекс., Дразд.), ’сцягно’ (пін., Шатал.). Відаць, не можа разглядацца асобна ад палутка (полутка, полудка) ’палавінка (звычайна качана)’ (ТС), што ўзыходзіць да *роlъtь ’палова тушы’ (Фасмер, 3, 316), гл. польць, полец; фармальна і семантычна збліжана з пялюстка, гл. пелюсць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сці́пры ’шчыльны, сціснуты, збіты’, ’моцны, цвёрды, трывалы’ (Ласт.). Паводле Ластоўскага (там жа, 448), у выніку кантамінацыі сціслы і сперты (гл. перці), што малаверагодна; хутчэй з літ.stiprùs ’моцны, цвёрды, трывалы’, старое stìpras ’моцны; мужны’, лат.stiprs ’моцны’, адносна якіх гл. Смачынскі, 604. Фіксацыя толькі ў слоўніку Ластоўскага можа сведчыць ігра штучнае ўтварэнне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сярдзю́к ’ахоўнік гетмана ў Украіне’ (ТСБМ), параўн. укр.сердю́к ’тс’, што выводзіцца з тур.sürtük ’наглядчык’ (Фасмер, 3, 606; ЕСУМ, 5, 218). Няясныя адносіны да сярдзю́к экспр. ’багацей’ (Юрч. Вытв.), для якога можна дапусціць сувязь з сердзю́к ’гняўлівы чалавек’ (Нас.) ад сярдзіты, сердаваць (гл.), што можа ўспрымацца і як народнаэтымалагічнае асэнсаванне запазычання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Талабо́ніць ’балбатаць, несці лухту’ (нясвіж., Сл. ПЗБ), толоба́ніць, талебе́ніць ’гаварыць, балбатаць’ (ТС). Параўн. укр.талаба́нити ’плявузгаць, гаварыць, балбатаць’, рус.дыял.талабо́нить, талаба́нитъ ’балбатаць, тарабаніць’. Відаць, не можа разглядацца асобна ад іншых імітатываў з пачатковымі тала‑ (тале‑, толе‑) і пад. З экспрэсіўным нарашчэннем ‑бон‑/‑бан‑ параўн. балабоніць, балабаніць, гл. Параўн. ЕСУМ, 5, 506.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ма́лапрысл. wénig; nicht genügend, nicht genúg, nicht áusreichend (недастаткова);
ма́ла хто ве́дае гэта das weiß kaum jémand, das wíssen nur wénige;
ма́ла таго́ (у знач.пабочн слова) áußerdem; nicht nur, nicht alléin (не толькі);
ні мно́га ні ма́ла nicht mehr und nicht wéniger;
ма́ла што мо́жа зда́рыцца wer weiß, was álles passíeren [geschéhen] kann;
◊
лепш ма́ла, чым нічо́гаétwas ist bésser denn nichts
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ЛАКА́ЛЬНАЕ ЗАБРУ́ДЖВАННЕ, мясцовае забруджванне,
забруджванне прыроднага асяроддзя вакол прамысл. прадпрыемстваў, населеных месцаў, будоўляў, кар’ерных распрацовак і інш.Можа быць хім., фіз., біял., мех. ці комплексным. У розных ступенях адзначаецца ўсюды (у т.л. на Беларусі), асабліва ў месцах канцэнтрацыі буйных прамысл. прадпрыемстваў, жывёлагадоўчых комплексаў, інтэнсіўнага земляробства, у наваколлі буйных гарадоў і інш. З сукупнасці Л.з. могуць фарміравацца рэгіянальнае забруджванне і нават глабальнае забруджванне. Змяншэнню Л.з. спрыяюць эфектыўныя сістэмы ачысткі сцёкавых вод і прамысл. выкідаў, рацыяналізацыя выкарыстання вытв. сыравіны, укараненне безадходных тэхналогій, арганізац. і тэхн. меры па зніжэнні антрапагеннага ўздзеяння на прыроду.