Танта́цыя (танта́ція) ’цяга, прыхільнасць’: Янук мае тантацыю да маей Анэткі (Ласт.). Відаць, мясцовае ўтварэнне на базе польск. tantonić się ’палаць’, магчыма, звязанага з польск. tantny ’які многа можа, здолее; ганарысты, непакорны’, што з лац. tantus ’такі вялікі’ (Брукнер, 565). Параўн. таксама чэш. tantovat ’льсцівымі словамі прывабліваць’ ад ст.-чэш. tant ’балбатня; драбніца’ з ням. Tand ’пустая балбатня, жарты’ (Махэк₂, 636).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

odsetek

odset|ek

м. працэнт, адсотак;

znaczny ~ek ludności — вялікі (значны) працэнт насельніцтва;

~ki proste — простыя працэнты;

~ki składane — складаныя працэнты;

spłata ~ek — выплата працэнтаў

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

zasób, ~obu

zas|ób

м.

1. запас;

bogaty ~ób wyrazów — вялікі запас слоў;

2. ~oby мн. рэсурсы;

~oby materialne — матэрыяльныя рэсурсы;

~oby mieszkalne — жылы фонд

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

пост I (род. паста́) м., в разн. знач. пост;

баявы́ п. — боево́й пост;

узбро́ены п. — вооружённый пост;

заня́ць п. дырэ́ктара — заня́ть пост дире́ктора;

◊ на пасту́ — на посту́

пост II (род. по́сту) м.

1. церк., перен. пост;

2. рел. по́стничество ср.;

○ вялі́кі п. — рел. вели́кий пост

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

АНСА́МБЛЬ ТА́НЦА,

вялікі выканальніцкі калектыў, які складаецца з харэагр. і аркестравай груп і мае на мэце прапаганду харэагр. фальклору, развіццё нар.-сцэнічнага танца. У рэпертуары танцы, тэматычныя харэагр. кампазіцыі, сюжэтныя пастаноўкі з элементамі тэатралізацыі. Першы прафес. ансамбль танца — Ансамбль народнага танца Расіі (1937). На Беларусі найб. вядомыя калектывы падобнага тыпу: Ансамбль танца Мінскага клуба КІМ пад кіраўніцтвам К.Алексютовіча (1926—30), танц. калектыў пад кіраўніцтвам А.Рыбальчанкі (з 1936), Дзяржаўны ансамбль танца Рэспублікі Беларусь (з 1959), харэагр. ансамблі «Харошкі», «Чараўніцы» і інш., шматлікія самадз. калектывы.

т. 1, с. 377

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БІРЫЧЭ́ЎСКІ Аляксей Іванавіч

(2.3.1914, г. Вялікі Усцюг, Расія — 4.3.1987),

бел. акцёр. Засл. арт. Беларусі (1968). Скончыў тэатр. студыю ў Архангельску (1932). Працаваў у т-рах Вялікага Усцюга, Калініна, Ціраспаля і інш. У 1950—84 у Гродзенскім абл. драм. т-ры. Выканаўца характарных роляў. Створаныя ім вобразы вызначаліся арганічнасцю і жыццёвай праўдай. Сярод лепшых роляў бел. рэпертуару: Снапок («Калі зацвітаюць сады» В.Палескага), Швагераў («Сэрца на далоні» паводле І.Шамякіна), Вартаўнік Варэніч («Трывога» А.Петрашкевіча), Першы кліент («Мілы чалавек» К.Крапівы). Паспяхова выступаў у п’есах А.Астроўскага і М.Горкага.

т. 3, с. 158

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БАРАБА́Н

(магчыма, цюрк.),

ударны мембранны музычны інструмент. Мае полы цыліндрычны драўляны (радзей металічны) корпус-рэзанатар, 2 скураныя мембраны (адносная вышыня гуку рэгулюецца іх нацяжэннем), па якіх удараюць драўлянай калатушкай з мяккім наканечнікам, палкай або рукамі. У старажытнасці барабан выкарыстоўваўся як сігнальны інструмент, пазней — для суправаджэння рытуальных танцаў, ваен. шэсцяў, у рэліг. абрадах. Вядомы барабаны розных формаў і памераў, а таксама бронзавыя, драўляныя (без мембран). У сучасным аркестры выкарыстоўваюць т.зв. вялікі і малы (ваенны) барабаны, цяпер вядучы інструмент рытмічнай групы джаза.

т. 2, с. 285

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

considerable

[kənˈsɪdərəbəl]

1.

adj.

1) зна́чны, істо́тны, ва́жны; ва́рты ўва́гі

a considerable responsibility — ва́жная адка́знасьць

2) ла́дны, до́сыць вялі́кі

a considerable sum of money — ла́дная су́ма гро́шаў

2.

adv.

ла́дна, до́сыць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Decipit frons prima multos

Знешні выгляд падманвае многіх.

Внешний вид обманывает многих.

бел. Па вачах ‒ сірата, а па кіпцюрах ‒ разбойнік. Рукі белыя, а сумленне чорнае. Вялікі дуб, да дуплаваты. Не кожны вясёлы, хто спявае.

рус. Наружность обманчива. Лицом детина, да разумом скотина. В людях ‒ Илья, дома ‒ свинья. По бороде Авраам, а на деле хам. Шуба овечья, да душа человечья. Личиком гладок, а делами гадок. Снаружи мил, в серёдке гнил.

фр. L’apparence est trompeuse (Внешность обманчива).

англ. Appearances are deceptive (Внешность обманчива).

нем. Vor den Leuten Ilja, zu Hause ‒ ein Schwein (Среди людей ‒ Илья, дома ‒ свинья).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

меч, мяча, м.

Старадаўняя халодная зброя, падобная на вялікі нож, востры з абодвух бакоў. / у перан. ужыв. Дык чуйце, народы, ў паход на бандыта, На меч перакуйце свой плуг. Колас.

•••

Дамоклаў меч — пастаянная небяспека, пагроза (са старажытнага падання пра сіракузскага тырана Дыянісія, які ў час банкету пасадзіў на сваё месца зайздроснага Дамокла і павесіў над ім на конскім воласе меч).

Падняць меч гл. падняць.

Скрыжаваць мячы гл. скрыжаваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)