1.Стаць (станавіцца) стабільным. На поўдні савецкія войскі вялі наступальныя баі, а ў Беларусі фронт стабілізаваўся.Дзенісевіч.
2.толькінезак.Зал.да стабілізаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пацішэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; зак.
1.Стаць цішэйшым; прыглушыцца (пра голас, гукі, шум і пад.). Галасы на кухні пацішэлі, нібыта аддаліліся.Савіцкі.Калі Ніна гаварыла пра дачку, голас яе дзіўна пацішэў, задрыжаў.Мележ.//безас. Пра наступленне цішыні. Чуліся воклічы і рогат, усплёскі вады. Потым пацішэла.М. Ткачоў.//перан.; безас.Стаць больш спакойным, страціць вастрыня) (пра жыццё, падзеі і пад.). Маці, калі ён адыходзіў, чамусьці заплакала. Выціраючы ражком хусткі вочы, сказала: — Заходзьце, Карл Эрнаставіч, як пацішэе на свеце.Асіпенка.У вёсцы пацішэла, і людзі перабраліся жыць у свае спустошаныя хаты.М. Ткачоў.
2.Стаць слабейшым, страціць сілу. Бура за гэты час не толькі не пацішэла, а яшчэ больш расхадзілася.Кірэенка.Вецер прыкметна пацішэў: у мутнаватым месячным святле кружыліся шэрыя сняжынкі.М. Стральцоў.
3.Стаць больш спакойным; уціхамірыцца. [Галена:] — Як цяпер стары Нахлябіч жыве? [Зося:] — Баіцца, каб не выселілі. Пацішэў, але хто яго ведае...Чорны.[Аканом] нават трохі пацішэў, пачаў менш лаяцца.Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́раўняцца
1.вайск (уаднулінію) sich ríchten;
2. (зрабіццапрамым) geráde wérden vi (s); sich áufrichten (стацьпрама);
3.перан (пазбавіццанедахопаў) sich béssern
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
убра́цца
1. (стацьпрыгожым) sich schmücken; ein féstliches Kleid ánlegen (прагораді г. д.);
2. (справіццазуборкайураджаю) mit der Érnte fértig wérden
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
стырно́нустпаэт, тсперан Stéuerruder n -s,-;
стаць ля стырна́ ўла́ды ans Ruder kómmen*;
быць ля стырна́ кірава́ння das Rúder (des Stáates) führen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Стамаўка́ ‘вертыкальна’ (лід., Сл. ПЗБ). Параўн. укр.дыял.ста́млять ‘вертыкальна’, паўн.-рус.стамико́м ‘строма, стаўма’, стами́к ‘вертыкаль; апорны брус’, ‘стромая гара’, першапачаткова *stamъ, роднаснае літ.stomuõ ‘постаць, рост’, лат.stãmenis ‘тулава’, ц.-слав.устаменити ‘паставіць’, лац.stāmen ‘аснова ставаў’, гоц.stōma ‘фундамент; падножжа’; далей звязана з стаць, стаяць; гл. Траўтман, 282; Фасмер, 3, 745.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Апрэ́гчыся ’здохнуць’ (БРС), ’згарэць ад віна, прагі, жадання’ (Гарэц.), ’абапіцца’ (Бяльк.), апрэжца ’апрэгчыся’ (Бяльк.), апрагчыся ’набракнуць ад збытку спажытага’ (Др.-Падб.), апрага́цца ’рабіць нешта з прагаю: спаць, есці, піць’ (Касп.), опрегаець ’паліць, мучыць’ (Нас.), опрегацьца, опрёгся ’знясільвацца, згараць ад прагі; згараць ад гарэлкі’ (Нас.), апрогліца ’ненаедлівасць’ (Бір. дыс.). Укр.опрягтися ’памерці, здохнуць’, опряга ’смерць’, опрягнути ’акружыць’, пружати ’мучыць’, рус.кастр.опрягать ’жарыць’, паўн.опруживать ’апракінуць’, опружеть ’стаць цвёрдым’, ст.-рус.опрягнути ’налегчы, наперці з усіх бакоў’. Розныя значэнні беларускіх слоў, магчыма, тлумачацца як вынік кантамінацыі шэрагу кораняў: праг‑а ’жаданне’ (адкуль: ’рабіць з прагаю, набракнуць ад збытку, абапіцца’), праг‑ (з пряг‑/пряж‑) ’жарыць’ (адкуль: ’згараць ад гарэлкі, прагі; паліць’) і праг‑ (з пряг‑/пруг‑/пряж‑) ’станавіцца пругкім, цвёрдым’, адкуль ’здохнуць’ (параўн. акалець ’стаць як кол’, апруцянець і пад.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пабяле́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Стаць, зрабіцца белым, бялейшым. На дварэ быў зазімак. За ноч сцягнула ваду, за рэчкай пабялела трава.Гурскі.На пагорках і паўднёвых схілах пабялела жыта, нахілілася долу важкімі кал[аса]мі.Асіпенка.//Разм. Пасівець. Валасы пабялелі. Скроні пабялелі.//Стаць, зрабіцца бледным; пабляднець. Парабак пабялеў, у яго пацямнела ў ваччу.Чорны.Нібы ўдараны знянацку, Міколка ўздрыгнуў, твар яго пабялеў.Краўчанка.// Пасвятлець. Ноч скончылася. Неба пабялела. Плыў дзень.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пацямне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
1.Стаць цёмным, цямнейшым. Пацямнеў і неўзабаве сышоў снег.Васілеўская.Твар .. [камандзіра] асунуўся, пацямнеў, зарос за час блакады густой барадой.Шамякін.//Стаць змрочным, хмурным. Андрыян пацямнеў, як хмара, нічога не сказаў, толькі бліснуў позіркам спадылба і ўхапіўся за рычагі.Марціновіч.
2.безас. Пра наступленне змроку, цемнаты. Яшчэ доўга да вечара захмарыла ўсё, пацямнела навокал.Мележ.
•••
У вачах пацямнела — памутнела ў вачах ад стомы, болю, хвалявання і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)