канцыля́рыя, ‑і, ж.
Аддзел установы, заняты справаводствам, а таксама памяшканне гэтага аддзела. Калгасная канцылярыя. □ У канцылярыях займаліся сваімі справамі рахункаводы. Залескі. // Разм. жарт. Аб чыіх‑н. паперах, перапісцы.
[Лац. cancellaria.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упраўле́нне, ‑я, н.
Адміністрацыйная ўстанова або орган установы, арганізацыі і пад., які кіруе пэўнай галіною гаспадарчай, навуковай, ваеннай і іншай дзейнасці. Цэнтральнае статыстычнае ўпраўленне. Упраўленне чыгункі. □ Ужо мінуліся суткі, як камісар пакінуў ўпраўленне палітычнай прапаганды фронта. Лынькоў. // Будынак, памяшканне, у якім знаходзіцца такая ўстанова або такі орган. [Васіль Пятровіч і Барушка] выйшлі з упраўлення і закрочылі па пустэльнай плошчы Свабоды. Карпаў. // Разм. Супрацоўнікі такой установы або такога органа. Упраўленне выехала на ўборку бульбы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лабара́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.
1. Навукова-тэхнічны супрацоўнік лабараторыі, даследчай установы.
Старшы л.
2. Памочнік выкладчыка на лабараторных занятках.
3. Супрацоўнік кафедры, які выконвае тэхнічную работу.
Л. кафедры агульнага мовазнаўства.
|| ж. лабара́нтка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.
|| прым. лабара́нцкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
апе́ка, -і, ДМ апе́цы, ж.
1. Нагляд за недзеяздольнымі асобамі (малалетнімі, хворымі і пад.), клопаты аб іх выхаванні, правах і пад.
Устанавіць апеку над малалетнімі.
2. зб. Установы або асобы, на якіх ускладзены такі нагляд.
3. Клопаты, утрыманне, нагляд, кантроль.
Бацькоўская а.
Выйсці з-пад апекі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
атэста́т, -а, М -та́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Афіцыйны дакумент аб заканчэнні сярэдняй навучальнай установы, які пацвярджае ўзровень адукацыі.
А. сталасці.
2. Афіцыйны дакумент аб прысваенні вучонага звання.
А. прафесара.
3. Дакумент на права атрымання ваеннаслужачым грашовага, харчовага і інш. забеспячэння.
|| прым. атэста́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
се́кцыя, -і, мн. -і, -цый, ж.
1. Падраздзяленне якой-н. установы, арганізацыі, канферэнцыі, з’езда і пад. з пэўнай спецыялізацыяй.
Спартыўная с. клуба.
Пасяджэнне секцыі па культуры мовы.
2. Частка збудавання, канструкцыі, якая складаецца з некалькіх дэталей.
С. паравога ацяплення.
С. дзевяціпавярховага дома.
|| прым. секцы́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ба́завы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да базы, належыць базе (у 3 знач.). Базавая маёмасць.
2. Прымацаваны да якой‑н. установы, прадпрыемства для пастаяннай дзейнасці. Базавая школа, лабараторыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дацэ́нт, ‑а, М ‑нце, м.
Вучонае званне і пасада выкладчыка вышэйшай навучальнай установы (ніжэйшая за прафесара і вышэйшая за асістэнта). // Асоба, якая мае гэта званне і займае гэту пасаду.
[Ад лац. docens, docentis — той, хто вучыць, абучае.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Канцыля́рыя ’аддзел установы, заняты справаводствам’, ст.-бел. канцелярия, канцелярыя, канцлерея, канцлярыя, канцлярея, канслерия (пач. XVI ст.) ’тс’, запазычана са ст.-польск. kancelaria < пози, с.-лац. cancellaria ’тс’ < лац. cancellārius ’адзін з членаў варты ўладара, які, стоячы перад кратамі дзвярэй (суда), абвяшчаў яго загады’ < лац. cancelli ’агароджа’ (Слаўскі, 2, 43).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лабара́нт, ‑а, М ‑нце, м.
1. Навукова-тэхнічны супрацоўнік лабараторыі, навуковай установы. [На будаўніцтве] патрэбны былі гідратэхнікі, лабаранты.., бетоншчыкі і людзі дзесяткаў другіх прафесій. Галавач.
2. Памочнік прафесара, выкладчыка на лабараторных занятках.
[Ад лац. laborans, laborantis — які працуе.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)