баба́хнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Разм. Зваліцца адкуль‑н. з шумам; упасці. Бабахнуцца з страхі. □ Але Дзяніс, калі нахілілася дрэва, забыўся на бацькаву параду. Пабег якраз у той бок, куды мелася бабахнуцца дрэва. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рагану́ць ’упасці, скінуцца’ (Сцяшк.), ’памерці, здохнуць’ (Полымя, 1986, 2, 119). Магчыма, роднаснае да чэш. rohnouti ’моцна параніць’, ’ударыць’, якое, разам з рус. гро́хнуть, лічыцца гукапераймальным утварэннем (Махэк₂, 515).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
скулі́цца, скулюся, скулішся, скуліцца; зак.
Разм. Упасці, зваліцца. Старому Пеўню дрэнны сон прысніўся, Устрапянуўся ён і... з седала скуліўся. Валасевіч. Буланы спудзіўся і, захропшы, ірвануў калёсы так, што Тарас ледзь не скуліўся з воза. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шу́снуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Разм. Тое, што і шуснуць (у 3 знач.); упасці, праваліцца куды‑н. За восень у балота так наліла, што ў поцемках можна шуснуцца ў прорву — і памінай як звалі. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плашмя́ нареч. пла́зам;
упа́сть плашмя́ упа́сці пла́зам; (навзничь) дагары́; (на грудь) ніц, ні́цма;
уда́рить плашмя́ са́блей уда́рыць пла́зам ша́бляй.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ссы́паць, -плю, -плеш, -пле; ссып; -паны; зак., што.
1. Насыпаць або ўсыпаць куды-н.
С. бульбу ў склеп.
2. Скінуць уніз, прымусіць упасці (што-н. дробнае, сыпкае).
С. зерне з бункера ў машыну.
|| незак. ссыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. ссыпа́нне, -я, н. і ссы́пка, -і, ДМ -пцы, ж.
|| прым. ссыпны́, -а́я, -о́е.
С. пункт.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
*Вы́баўкнуць, вы́бовкнуты ’вынырнуць’ (пін., Нар. лекс.). Да бо́ўкнуць ’упасці ў ваду’; сюды ж, відаць, і драгіч. вы́бовчаный ’выпучаны’, якое Клімчук (Бел.-укр. ізал.) звязвае з карп. бовчь ’паглыбленне ў рацэ’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кі́нуцца ’упасці’, ’памкнуцца з пагрозай’, ’пачаць’ («грыбы кінуліся расці») (Сл. паўн.-зах.), ’скочыць, пусціцца набегчы’ (КЭС, лаг., Бяльк., Сержп.), кінуцца ў галаву ’раптоўна з’явіцца ў памяці’ (Юрч. Фраз. 2). Гл. кідацца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
увалі́цца¹, увалю́ся, ува́лішся, ува́ліцца; зак.
1. у што. Упасці ўнутр чаго-н.
У. ў сажалку.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць упалым.
Шчокі ўваліліся.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Абрушыцца ўнутр чаго-н. (разм.).
Увалілася страха гумна.
4. Увайсці з шумам, цяжка (разм.).
У хату ўваліўся цэлы натоўп.
|| незак. ува́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Вары́ха́ць ’разгойдваць, хістаць’ (Гарэц.). Адсюль выклічнік вары́х! Рус. дыял. ворыха́ть ’кідаць’, воры́хнуться ’шавяльнуцца, упасці’. Бясспрэчна, экспрэсіўнае ўтварэнне да варушы́ць (гл.). Параўн. яшчэ рус. ворюха́ть ’гайдаць’. У рус. мове, можа, уплыў дзеяслова колыха́ть.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)